رابطه میان قند و شکر و سرطان چیست؟ آیا قند واقعاً غذای سلول‌های سرطانی است؟ این سؤال مدت‌هاست ذهن بسیاری از افراد را درگیر کرده. در فضای مجازی و محافل عمومی، این باور وجود دارد که خوردن قند می‌تواند باعث رشد سریع‌تر تومورهای سرطانی شود. اما حقیقت علمی چیست؟ آیا با قطع مصرف قند می‌توان جلوی پیشرفت سرطان را گرفت؟ یا این‌که بدن انسان، حتی بدون خوردن قند، باز هم گلوکز تولید می‌کند؟
در این مقاله قصد داریم با نگاهی علمی و واقع‌گرایانه، رابطه بین قند و شکر و سرطان را بررسی کنیم. اگر شما هم به دنبال درک بهتر این موضوع هستید و می خواهید بدانید که چطور مصرف قند می‌تواند بر سلامت بدن و خطر ابتلا به سرطان تأثیر بگذارد، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
قند چه نقشی در بدن دارد؟
قند، یا همان گلوکز، یکی از اصلی ترین منابع انرژی بدن انسان است. وقتی غذا می‌خوریم—به ویژه مواد حاوی کربوهیدرات مثل نان، برنج، میوه ها یا شیرینی‌جات—بدن این مواد را تجزیه کرده و به قند (گلوکز) تبدیل می‌کند. این گلوکز سپس وارد جریان خون شده و به سلول های بدن می‌رسد تا سوخت مورد نیاز آنها را تأمین کند.
وظیفه اصلی قند در بدن:
-
تأمین انرژی برای مغز، ماهیچه ها و دیگر اندام ها
-
کمک به عملکرد صحیح سیستم عصبی
-
ذخیره انرژی به‌صورت گلیکوژن در کبد و عضلات برای استفاده در مواقع ضروری (مثل بین وعده ها یا هنگام فعالیت بدنی شدید)
حتی اگر فرد قند ساده مصرف نکند، بدن می‌تواند با فرآیندی به نام گلوکونئوژنز، از پروتئین یا چربی، گلوکز تولید کند تا نیاز حیاتی سلول‌ها را برطرف سازد.
پس برخلاف تصور رایج، قند دشمن بدن نیست—بلکه جزء ضروری سوخت و ساز ماست. مشکل، مصرف بیش از‌حد قندهای ساده و افزودنی است که می تواند به بیماری هایی مانند دیابت، چاقی و شاید هم برخی سرطان‌ها منجر شود. در ادامه بررسی خواهیم کرد که این ارتباط چگونه شکل می‌گیرد.
آیا مصرف شکر برای بیماران مبتلا به سرطان خطرناک است؟
یکی از باورهای رایج میان بیماران و خانواده های آنان این است که افراد مبتلا به سرطان نباید شکر مصرف کنند؛ زیرا ممکن است قند موجب رشد سریع تر تومورهای سرطانی شود. اما آیا این باور پایه علمی دارد؟
در حال حاضر، تحقیقات بیشتری برای درک دقیق ارتباط میان قند رژیمی و رشد سرطان مورد نیاز است. آنچه می‌دانیم این است که تمام سلول های بدن، از جمله سلول های سرطانی، برای تأمین انرژی خود به گلوکز (قند خون) نیاز دارند. اما مصرف بیشتر شکر به معنای تغذیه مستقیم یا تسریع رشد سلول های سرطانی نیست.
این تصور غلط ممکن است از آنجا ناشی شده باشد که سلول های سرطانی معمولاً گلوکز بیشتری نسبت به سلول های سالم جذب می‌کنند. این ویژگی یکی از پایه های تصویربرداری PET Scan در تشخیص سرطان نیز هست. اما این بدان معنا نیست که با مصرف قند بیشتر، سلول های سرطانی نیز سریع تر رشد می کنند؛ زیرا بدن مکانیسم هایی برای تنظیم سطح گلوکز دارد و حتی در صورت حذف قند از رژیم غذایی، بدن از چربی‌ها و پروتئین ها برای تولید گلوکز استفاده می کند. ساز این رو، حذف کامل قند از رژیم غذایی بیمار سرطانی نه تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند باعث سوء تغذیه و تضعیف بدن شود.
توصیه مهم
بیماران مبتلا به انواع سرطان باید برای تنظیم رژیم غذایی خود حتماً با پزشک متخصص و کارشناس تغذیه مشورت کنند. نوع سرطان، مرحله بیماری، درمان های دریافتی، وضعیت جسمانی و نیازهای تغذیه‌ای بیمار همگی عواملی هستند که باید در انتخاب رژیم غذایی لحاظ شوند. بنابراین، در شرایط فعلی نمی‌توان با قاطعیت اعلام کرد که مصرف شکر برای تمام بیماران سرطانی ممنوع یا خطرناک است. آنچه مهم‌تر است، داشتن رژیم غذایی متعادل، کنترل وزن و مدیریت قند خون با نظارت پزشک معالج است.
بیشتر بخوانید: عادت های روزانه ای خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد
آیا حذف قند باعث گرسنگی سلول های سرطانی می شود؟
برخی بر این باورند که با حذف مصرف قند از رژیم غذایی می‌توان سلول های سرطانی را از منبع انرژی‌شان محروم کرد و رشد آنها را متوقف نمود. اما واقعیت علمی نشان می‌دهد که بدن انسان قادر است حتی در صورت عدم مصرف قند خوراکی، از طریق فرآیندی به نام گلوکونئوژنز (تولید گلوکز از منابع غیرکربوهیدراتی مانند چربی‌ها و پروتئین‌ها) گلوکز لازم را تأمین کند.
بنابراین، سلول‌های سرطانی همچنان به منابع گلوکز دسترسی خواهند داشت و حذف کامل قند از رژیم غذایی به معنای محروم ساختن آنها از انرژی نیست. با این حال، کاهش مصرف قندهای ساده و فرآوری‌شده می‌تواند به بهبود وضعیت متابولیکی بدن، کاهش التهاب و کنترل وزن کمک کرده و در نتیجه به عنوان بخشی از یک برنامه جامع پیشگیری و درمان سرطان موثر باشد.
آیا مصرف شکر به تنهایی موجب ابتلا به سرطان می شود؟
یکی از پرسش های رایج درباره ارتباط میان قند و شکر و سرطان این است که آیا مصرف قند می‌تواند به طور مستقیم عامل بروز سرطان باشد؟ بر اساس بررسی های صورت گرفته توسط شورای ملی تحقیقات بهداشتی و پزشکی استرالیا (NHMRC)، شواهد علمی کافی برای اثبات چنین ادعایی وجود ندارد.
در فرآیند بازبینی و به روزرسانی دستورالعمل‌های رژیم غذایی استرالیا، کلیه شواهد علمی موجود مورد ارزیابی قرار گرفت و نتیجه‌گیری شد که مصرف ساکارز (قند معمولی) به‌تنهایی با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط نیست.
-
ارتباط معناداری بین مصرف قند و سرطان های پانکراس، روده بزرگ، سینه و سرطان مثانه مشاهده نشده است.
-
هیچ شواهد قطعی مبنی بر افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها به دنبال مصرف شکر، یافت نشد.
با این حال، باید توجه داشت که مصرف بیش از حد قندهای ساده، اگرچه ممکن است مستقیماً باعث سرطان نشود، اما از طریق افزایش چاقی، مقاومت به انسولین و التهاب مزمن، می‌تواند خطر بروز برخی از سرطان‌ها را به‌طور غیرمستقیم افزایش دهد.
چگونه می توان مصرف شکر را کاهش داد؟
با توجه به هرم غذایی و اصول رژیم‌های سالم، مصرف مقادیر اندک مواد قندی و شکر مجاز است؛ اما بهتر است تا حد امکان مصرف قندهای افزوده کاهش یابد. تمرکز بر مصرف غذاهای کامل و فرآوری نشده به‌صورت طبیعی میزان قند مصرفی را در رژیم غذایی کاهش می‌دهد.
راهکار هایی برای کاهش مصرف قندهای افزوده و ارتقای سلامت تغذیه
-
جایگزینی نوشیدنی‌ها: نوشابه های گازدار، نوشیدنی های انرژی زا، آب میوه های شیرین شده و چای های قندی را با آب یا آب میوه های طبیعی و بدون افزودن قند جایگزین کنید.
-
شیرین‌کننده‌های سالم: قهوه را بدون شکر یا با شیرین کننده های طبیعی کم‌کالری مصرف کنید.
-
انتخاب ماست سالم: ماست ساده را با افزودن توت های تازه یا یخ زده شیرین کنید و از مصرف ماست‌های طعم‌دار و پرشکر خودداری نمایید.
-
مصرف میوه کامل: به جای استفاده از اسموتی‌های میوه‌ای که ممکن است شیرین شده باشند، میوه‌های کامل را ترجیح دهید.
-
سس‌های سالم: به جای سس‌های سالاد شیرین مانند خردل عسلی، از ترکیب روغن زیتون و سرکه استفاده کنید.
-
انتخاب غلات کم‌قند: از غلاتی که در هر وعده کمتر از ۴ گرم شکر دارند، بهره ببرید.
-
صبحانه سالم: غلات صبحگاهی شیرین را با یک کاسه جو دوسر همراه با کره آجیل طبیعی و توت‌های تازه یا املت با سبزیجات جایگزین کنید.
-
میان‌وعده‌های سالم: به جای ژله‌های شیرین، موز تازه را روی ساندویچ کره بادام‌زمینی قرار دهید.
-
کره‌های آجیل طبیعی: به جای محصولات شیرین‌شده مانند نوتلا، از کره های آجیل طبیعی بهره‌مند شوید.
-
اجتناب از نوشیدنی های الکلی شیرین: از نوشیدنی های الکلی که با شکر، عسل، آب میوه یا آگاو شیرین شده‌اند، پرهیز کنید.
بیشتر بخوانید: لیست غذاهای سرطان زا | غذاهایی که ناخواسته شما را به سرطان نزدیک می کنند!
سخن پایانی
ارتباط میان قند و شکر و سرطان، موضوعی پیچیده و چندوجهی است که همچنان در حال بررسی های علمی گسترده قرار دارد. آنچه تاکنون مشخص شده، این است که قند به‌تنهایی عامل مستقیم بروز سرطان نیست؛ اما مصرف بیش از حد قندهای ساده می‌تواند با افزایش وزن، مقاومت به انسولین و التهاب مزمن، زمینه را برای بروز برخی انواع سرطان فراهم کند.
در عین حال، حذف کامل قند از رژیم غذایی نیز توصیه نمی‌شود؛ چرا که بدن برای تأمین انرژی خود نیازمند گلوکز است و در صورت نبود آن، از منابع دیگر مانند چربی و پروتئین استفاده می‌کند. بنابراین، رویکرد منطقی و علمی در این زمینه، کاهش مصرف قندهای افزوده و رعایت یک رژیم غذایی متعادل است. در نهایت، افرادی که به سرطان مبتلا هستند باید تنظیم رژیم غذایی خود را تنها تحت نظر پزشک معالج و متخصص تغذیه انجام دهند، تا هم نیازهای متابولیک بدن تأمین شود و هم از هرگونه تأثیر منفی تغذیه‌ای در روند درمان پیشگیری گردد.
بدون دیدگاه