پرتودرمانی یا رادیوتراپی یکی از روش های پیشرفته و موثر در درمان سرطان ها است که به ویژه در درمان انواع مختلف سرطان مانند سرطان سینه و سرطان پروستات کاربرد دارد. در این روش از پرتوهای با انرژی بالا برای تخریب سلول های سرطانی استفاده می‌شود. این پرتوها معمولاً از نوع اشعهٔ ایکس هستند، اما پزشکان می‌توانند از انواع دیگری همچون اشعه گاما، پروتون‌ها، الکترون‌های پرانرژی یا ذرات سنگین نیز بهره ببرند. در رادیوتراپی، هدف گذاری دقیق سلول های سرطانی باعث کاهش احتمال آسیب به بافت های سالم بدن می‌شود، که آن را از شیمی درمانی متمایز می‌کند. خوشبختانه در شهر گرگان نیز، مراکز تخصصی رادیوتراپی با استفاده از دستگاه های پیشرفته، خدماتی کارآمد و ایمن برای بیماران سرطانی فراهم می‌آورند.
پرتو درمانی (رادیوتراپی) چیست؟
پرتو درمانی یا رادیوتراپی یک روش مؤثر در درمان سرطان است که در مراحل مختلف بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. به ویژه در مراحل ابتدایی که سرطان به بافت های مجاور محدود است و هنوز به دیگر اندام ها گسترش نیافته، رادیوتراپی می‌تواند به عنوان درمانی اصلی به کار گرفته شود. این روش علاوه بر کاربرد در درمان های اولیه، به عنوان یک درمان تکمیلی در کنار جراحی و شیمی درمانی نیز استفاده می شود. به طور مثال، در صورت نیاز به جراحی برای برداشتن تومور، پزشک ممکن است پیش از عمل، جلسات پرتو درمانی یا شیمی درمانی را تجویز کند تا تومور کوچک تر شده و جراحی با موفقیت بیشتری انجام شود. همچنین، پس از جراحی، رادیوتراپی در گرگان به منظور از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده و کاهش احتمال بازگشت بیماری بسیار مؤثر است. از اهداف اصلی این روش می‌توان به درمان کامل سرطان در مراحل ابتدایی، کاهش احتمال عود بیماری و تسکین علائم در شرایطی که درمان های دیگر مؤثر نباشند، اشاره کرد. اگر نیاز به مشاوره دقیق‌تری دارید، میتوانید از طریق مشاوره آنلاین با پزشک داخلی یا مراجعه حضوری به متخصص داخلی در این زمینه اقدام کنید.
تاریخچه پرتو درمانی
پرتو درمانی به عنوان یکی از روش های درمان سرطان، تاریخچه ای طولانی دارد که به اوایل قرن بیستم برمی‌گردد. اولین تلاش ها برای استفاده درمانی از پرتوهای یونیزان به سال ۱۸۹۶ مربوط می‌شود، زمانی که ویکتور دسپن برای درمان سرطان معده از پرتوهای ایکس استفاده کرد. اگرچه این تلاش ناموفق بود، اما گامی مهم در جهت پیشرفت این روش درمانی بود.
در سال ۱۹۲۲، با ابداع تجهیزات ۲۰۰ کیلوولت، پرتو درمانی وارد مرحله جدیدی شد. همان سال، جراح اتریشی لئوپولد فرویند توانست برای اولین بار درمان یک خال گوشتی با پرتوهای ایکس را به انجمن پزشکی وین نشان دهد. این پیشرفت‌ها توجه به پرتو درمانی را افزایش داد.
در دهه های بعد، روش های درمانی بهبود یافت. در دو دهه نخست قرن بیستم، متخصصان از روش دو بعدی (2D) برای طراحی پرتال های پرتویی استفاده می‌کردند. اما از اوایل دهه ۱۹۹۰، با معرفی سیستم های برنامه ریزی درمان سه‌بعدی (3D)، این روش‌ها جایگزین شدند. سیستم های جدید توانستند حجم دقیق تومورها و اعضای در معرض خطر را شبیه سازی کنند و دقت درمان را به طور چشمگیری افزایش دهند.
چگونگی انجام پرتو درمانی در گرگان
در رادیوتراپی، پرتوهای انرژی به‌طور خاص به DNA سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند. DNA ماده ژنتیکی است که مسئول کنترل تقسیم سلولی است و با آسیب به آن، سلول های سرطانی توانایی رشد و تکثیر را از دست می‌دهند و در نهایت از بین می‌روند. بسته به نوع سرطان، محل تومور و مرحله بیماری، پزشک متخصص انکولوژی بهترین روش پرتو درمانی را برای بیمار تجویز می‌کند. این درمان به طور کلی در 3نوع اصلی انجام می‌شود:
پرتو درمانی خارجی (Teletherapy)
پرتودرمانی خارجی یا تله تراپی، یکی از رایج‌ترین انواع رادیوتراپی است که در آن دستگاه پرتودهی خارج از بدن بیمار قرار می‌گیرد و به تومور تابش می‌کند. در این روش، بیمار باید روی تخت درمان دراز بکشد و کاملاً بی حرکت باقی بماند. سپس دستگاه از اطراف بدن بیمار حرکت می‌کند و دوزهای تابش را از زوایای مختلف به تومور وارد می‌کند. در این فرایند، پزشک به دقت اندازه و شکل تابش را تنظیم می‌کند تا بهترین نتیجه حاصل شود و در عین حال از آسیب به بافت های سالم بدن جلوگیری شود.
این تکنیک معمولاً برای چند هفته ادامه می‌یابد و پزشک ممکن است برنامه درمانی را طوری تنظیم کند که بیمار در روزهای مختلف، حتی تا دو بار در روز، نیاز به دریافت پرتودرمانی داشته باشد. این روش به‌ویژه برای درمان انواع مختلفی از سرطان‌ها مؤثر است و به دلیل دقت بالا، کمترین آسیب ممکن را به بافت های سالم اطراف تومور وارد می‌آورد.
پرتو درمانی داخلی (Brachytherapy)
در رادیوتراپی داخلی یا براکی‌تراپی، منبع رادیواکتیو به صورت ایمپلنتی در داخل بدن و نزدیک به تومور قرار می‌گیرد. این ایمپلنت می‌تواند در قالب کپسول، سوزن، سیم یا بالون باشد. هدف از این تکنیک، تابش دوزهای بالای رادیواکتیو به تومور سرطانی به‌طور دقیق‌تر و موثرتر است. این روش باعث کاهش آسیب به بافت های سالم اطراف تومور می‌شود، چرا که تابش تنها به ناحیه مورد نظر متمرکز است.
برای قرار دادن ایمپلنت، معمولاً نیاز به جراحی است که پزشک با توجه به وضعیت سلامتی بیمار از بیهوشی عمومی یا موضعی استفاده می‌کند. برای تعیین محل دقیق کاشت ایمپلنت، پزشک ممکن است از آزمایش های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI بهره ببرد تا بهترین مکان برای قرار دادن ایمپلنت مشخص شود.
مدت زمان باقی ماندن ایمپلنت در بدن به نوع و محل سرطان بستگی دارد. این مدت زمان می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت یا حتی چند روز متغیر باشد. پس از اتمام دوره درمان، ایمپلنت توسط پزشک از بدن خارج می‌شود. این روش به عنوان یکی از گزینه‌های مؤثر در درمان برخی از انواع سرطان ها، مانند سرطان پروستات، سرطان دهانه رحم و گردن رحم شناخته می‌شود.
پرتو درمانی سیستمیک
پرتودرمانی سیستمیک نوعی رادیوتراپی داخلی است که در آن داروی رادیواکتیو به صورت مایع وارد بدن بیمار می‌شود و از طریق جریان خون به بافت‌های سرطانی می‌رسد تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. این داروی رادیواکتیو می‌تواند از طریق بلع یا تزریق وریدی وارد بدن شود. به دلیل این که داروی رادیواکتیو از طریق خون در بدن پخش می‌شود، برخی مایعات بدن بیمار، از جمله ادرار، عرق و بزاق، ممکن است تا مدتی بعد از درمان قابلیت پرتودهی داشته باشند. بنابراین، برای جلوگیری از خطرات احتمالی برای افرادی که با بیمار در تماس هستند، احتیاط های خاصی در نظر گرفته می‌شود.
عوامل مختلفی بر نحوه و نوع پرتودرمانی تأثیر می‌گذارند، که شامل موارد زیر است:
- نوع سرطان
- سایز تومور
- مکان تومور در بدن
- سلامت کلی و تاریخچه پزشکی بیمار
- فاصله توده سرطانی تا بافت‌های سالم و حساس به تابش
عملکرد پرتو درمانی به این صورت است که با استفاده از تابش های رادیواکتیو، سلول های سرطانی هدف قرار می‌گیرند و از بین می‌روند، در حالی که تلاش می‌شود تا آسیب به بافت های سالم بدن به حداقل برسد. این روش به‌ویژه برای درمان سرطان هایی که به طور گسترده در بدن پخش شده‌اند، مؤثر است.
چطور باید برای پرتو درمانی خارجی آماده شویم؟
قبل از آغاز رادیوتراپی در گرگان، پزشک در جلسه اول معاینه جسمی دقیقی انجام می دهد و اطلاعات کاملی از وضعیت سلامت شما جمع آوری می‌کند. پس از آن، جلسه ای به نام «شبیه سازی» برگزار خواهد شد. در این جلسه، بیمار باید کاملاً بی‌حرکت روی تخت دراز بکشد و ناحیه‌ای که قرار است پرتودرمانی دریافت کند، با استفاده از «نقطه گذاری» مشخص می‌شود. این نقاط راهنمایی برای تعیین زاویه دقیق تابش پرتوها در طول درمان هستند و به پزشک کمک می کنند تا دوز مناسب پرتو را به ناحیه مورد نظر وارد کند.
در روز درمان، بیمار باید لباس های مخصوصی به نام «گان» بپوشد و تمامی زیورآلات خود را بردارد. وقتی زیر دستگاه پرتودرمانی قرار می‌گیرد، نقاط نورانی روی بدن نمایان می‌شود که باید در این زمان کاملاً بی‌حرکت بمانید. پس از آن، دستگاه پرتو درمانی شروع به چرخش می‌کند و در طول این مدت، تنها صدای چرخش دستگاه شنیده خواهد شد. لازم به ذکر است که این تکنیک هیچ‌گونه دردی ندارد و مدت زمان هر جلسه پرتودرمانی معمولاً بین نیم ساعت تا یک ساعت متغیر است.
عملکرد و مکانیسم پرتو درمانی
پرتو درمانی از طریق آسیب به DNA سلول های تومورال اثر خود را می‌گذارد. این آسیب به DNA می‌تواند از طریق دو نوع انرژی، فوتون یا ذرات باردار، ایجاد شود. این آسیب می‌تواند به صورت یونیزاسیون مستقیم یا غیرمستقیم زنجیره DNA را تحت تأثیر قرار دهد. در درمان با فوتون، اثرگذاری پرتوها بیشتر از طریق ایجاد رادیکال‌های آزاد است که در نتیجه آسیب به DNA رخ می‌دهد. سلول های سرطانی به طور معمول توانایی کمی برای ترمیم آسیب های DNA دارند، به‌ویژه اگر این آسیب‌ها به دو رشته DNA وارد شوند، که منجر به مرگ سلول‌ها یا کاهش سرعت تکثیر آنها می‌شود.
اهداف پرتودرمانی
هدف اصلی رادیوتراپی به نوع تومور، جای آن، مرحله سرطان و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. برای درمان سرطان ها، رادیوتراپی می‌تواند به یکی از اهداف زیر انجام شود:
- درمان یا کوچک کردن سرطان در مراحل اولیه
- جلوگیری از بازگشت سرطان (عود مجدد)
- درمان علائم ناشی از سرطان پیشرفته
- درمان سرطان‌های بازگشتی
پرتو درمانی می‌تواند به عنوان درمان ادجوونت (رادیوتراپی پس از شیمی درمانی) یا درمان تسکینی برای کاهش علائم در سرطان های پیشرفته انجام شود. همچنین، رادیوتراپی به طور مؤثر در کنار جراحی، شیمی‌درمانی، هورمون درمانی یا ایمونوتراپی می‌تواند برای درمان انواع مختلف سرطان‌ها استفاده شود.
بهترین کلینیک پرتو درمانی در گرگان
اگر به دنبال بهترین خدمات پرتو درمانی در گرگان هستید، کلینیک شفا گزینه‌ای برجسته است. این کلینیک با بهره‌گیری از دستگاه های پیشرفته مثل دستگاه توموتراپی و دستگاه زیمنس آرتیس و کادر متخصص، خدمات درمانی با کیفیتی را برای بیماران مبتلا به سرطان ارائه می‌دهد. پرتو درمانی در این مرکز با دقت بالا و استفاده از جدیدترین تکنیک ها انجام می‌شود تا بیماران از درمانی موثر و ایمن بهره مند شوند. کلینیک شفا به عنوان یک مرکز معتبر در گرگان، به کمک روش های نوین، به تسکین علائم و درمان سرطان کمک می‌کند.
عوارض پرتو درمانی
یکی از سوالاتی که برای برخی از افراد ایجاد می شود این است که آیا پرتو درمانی عوارض هم دارد؟
پرتو درمانی یکی از موثرترین روش های درمانی برای انواع سرطان ها است، اما مانند هر درمانی، ممکن است عوارضی نیز به همراه داشته باشد. این عوارض به عوامل مختلفی مانند نوع سرطان، دوز پرتو، محل درمان، و وضعیت عمومی سلامت فرد بستگی دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر از همه عوارض رادیوتراپی (پرتو درمانی) می توانید روی لینک مربوطه کلیک کنید.
چرا پرتو درمانی عوارض دارد؟
پرتو درمانی با هدف هدف‌گیری و از بین بردن سلول های سرطانی انجام می‌شود، اما در این فرآیند، سلول‌های سالم بدن نیز ممکن است در معرض تابش قرار بگیرند. این موضوع منجر به بروز عوارض جانبی می‌شود. البته میزان و شدت این عوارض در افراد مختلف متفاوت است و برخی ممکن است اصلاً دچار عارضه نشوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است عوارض شدیدتری تجربه کنند.
عوارض معمول پرتو درمانی
- احساس ضعف و خستگی
- عوارض پوستی
- ریزش مو
- تهوع و استفراغ
- اسهال
مقاومت تومورها به پرتو
یکی از محدودیت های مهم پرتودرمانی با فوتون این است که برخی از تومورها به دلیل کمبود اکسیژن (هایپوکسی) در برابر پرتو درمانی مقاوم‌تر می‌شوند. در چنین شرایطی، تومورها برای جبران این کمبود اکسیژن رگ‌های خونی جدیدی تشکیل می‌دهند که به روند درمان و تاثیر پرتوها آسیب می‌زند. پژوهش ها و تکنیک های مختلفی برای مقابله با این چالش‌ها انجام شده است، از جمله استفاده از فشار اکسیژن بالا یا داروهای خاص که حساسیت تومور را به پرتودرمانی افزایش می‌دهند.
نوآوری ها در پرتو درمانی
در حال حاضر، پژوهش هایی برای استفاده از ذرات باردار مانند پروتون، بورون، و کربن انجام می‌شود که می‌توانند مستقیماً به DNA سلول های سرطانی آسیب برسانند، بدون آنکه نیاز به اکسیژن برای اثرگذاری داشته باشند. این روش‌ها، مانند پروتون تراپی، می‌توانند آسیب به بافت های سالم اطراف تومور را به حداقل برسانند و به‌ویژه برای درمان تومورهای موجود در نواحی حساس مانند سر و گردن موثرتر هستند.
اثرات پرتو درمانی بر کودکان
پرتو درمانی برای کودکان می‌تواند خطرات بیشتری به همراه داشته باشد، زیرا کودکان در حال رشد هستند و سلول‌های بدن آنها حساس تر به تابش می‌باشند. بنابراین، در استفاده از پرتودرمانی برای کودکان باید دقت بیشتری صورت گیرد و تنها در صورت لزوم و تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. در نهایت، با وجود این عوارض، پرتودرمانی همچنان یکی از موثرترین روش های درمان سرطان است و با پیشرفت‌های علمی در زمینه‌های مختلف، مانند استفاده از پروتون تراپی، این عوارض به طور قابل توجهی کاهش یافته‌اند.
آیا بیمه هزینه های پرتودرمانی را پوشش می‌دهد؟
بسیاری از بیمه ها بخشی یا تمام هزینه های پرتودرمانی را پوشش می‌دهند. با این حال، شرایط پوشش بیمه ای می‌تواند بسته به نوع بیمه و قرارداد شما متفاوت باشد. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و اطلاع از جزئیات پوشش بیمه ای خود، توصیه می‌شود با شرکت بیمه خود تماس بگیرید. خبر خوب برای ساکنین گرگان و سایر شهرهای گلستان و حتی استان های دیگر این است که؛ در کلینیک شفا برای برخی از بیماران با شرایط خاص پرتودرمانی رایگان در گرگان انجام می شود، که برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره درج شده در سایت تماس حاصل فرمائید.
بیمه های تحت پوشش در کلینیک شفا برای پرتو درمانی (رادیوتراپی)
در کلینیک شفا گرگان، بیمه های مختلفی خدمات پرتو درمانی (رادیوتراپی) را پوشش می‌دهند. بیماران تحت پوشش بیمه های زیر می‌توانند از خدمات رادیوتراپی به‌طور کامل رایگان بهره‌مند شوند:
- بیمه خدمات درمانی
- بیمه تأمین اجتماعی
- بیمه نیروهای مسلح
- بیمه روستایی
برای دریافت اطلاعات بیشتر و آگاهی از شرایط خاص هر بیمه، با ما تماس حاصل فرمایید.
بدون دیدگاه