درماتیت پرتویی | راهنمای کامل مراقبت از پوست در پرتودرمانی سرطان

افرادی که تحت پرتودرمانی برای درمان سرطان قرار می‌گیرند، معمولاً با عوارض جانبی متعددی مواجه می‌شوند. یکی از رایج‌ ترین این عوارض، درماتیت پرتویی یا سوختگی ناشی از رادیوتراپی است. این حالت باعث قرمزی، خشکی، پوسته پوسته شدن و حتی تاول در پوست ناحیه تحت درمان می‌شود. در این مقاله، به بررسی علل، علائم، درمان و پیشگیری از سوختگی پرتودرمانی و همچنین روش‌های مراقبت از پوست در دوران پرتودرمانی سرطان می‌پردازیم.

درماتیت پرتویی چیست؟

درماتیت پرتویی که به عنوان سوختگی پرتودرمانی نیز شناخته می‌شود، یکی از عوارض جانبی شایع پرتودرمانی است که اغلب در ناحیه‌ای از بدن که تحت تابش اشعه قرار می‌گیرد، ظاهر می‌شود. هر ساله میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، به ویژه در ایالات متحده، تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند و بیش از 90 درصد آنها به نوعی علائم درماتیت پرتویی را تجربه می‌کنند.

این عارضه به ویژه در افرادی که تحت درمان سرطان‌های پروستات  سر و گردن یا سرطان‌هایی که به پوست نزدیک هستند، شایع‌تر است. در برخی موارد، حتی پوست در ناحیه‌ای که اشعه از بدن خارج می‌شود نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.

علائم و علل سوختگی پرتودرمانی

علائم سوختگی پرتودرمانی

علائم درماتیت پرتویی ممکن است از چند جلسه اول درمان شروع شود یا حتی پس از پایان جلسات پرتودرمانی ظاهر شود. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• قرمز شدن یا تیرگی پوست

• خارش پوست

• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست

• ورم و التهاب

• تاول و زخم‌های باز، مخصوصاً در نواحی مرطوب و عرق کرده مانند زیر بغل یا چین پستان

علل سوختگی پرتودرمانی

سوختگی پرتودرمانی نتیجه عبور اشعه از پوست برای رسیدن به هدف درمانی است. پرتوها باعث آسیب سلولی می‌شوند و این آسیب در سطح پوست به صورت قرمزی، خارش و خشکی ظاهر می‌شود.

عوامل زیر می‌توانند احتمال و شدت سوختگی پرتودرمانی را افزایش دهند:

• درمان نواحی چین‌دار بدن مانند گردن، زیر بغل، کشاله ران یا چین‌های چاقی

• سیگار کشیدن در حین درمان

• نوع پوست (پوست بسیار روشن یا تیره)

• شدت و نوع پرتودرمانی

• شیمی‌درمانی یا درمان هدفمند همزمان

• بهداشت و تغذیه ضعیف

• لباس‌های غیر نخی و تنگ

• بیماری‌هایی مانند دیابت، مشکلات قلبی یا عفونی

مدیریت و درمان سوختگی و درماتیت پرتویی

مراقبت‌ های پوستی در زمان پرتودرمانی

مهم‌ترین نکته در درمان سوختگی پرتودرمانی، مراقبت صحیح از پوست است. اقدامات زیر می‌تواند به کاهش علائم کمک کند:

1. شستشو و تمیزی پوست: از صابون ملایم یا صابون کودک استفاده کنید و پوست را با آب ولرم بشویید.

2. خشک کردن پوست: از کشیدن حوله روی پوست خودداری کرده و با ضربه‌های آرام خشک کنید.

3. استفاده از مرطوب کننده: طبق دستور پزشک، مرطوب کننده را 2 تا 3 بار در روز روی ناحیه درمان بمالید.

4. اجتناب از تحریک: از عطر، لوسیون‌های قوی، پودر تالک، تیغ و موم روی ناحیه درمان استفاده نکنید.

5. لباس مناسب: لباس‌های نرم، گشاد و نخی بپوشید تا پوست تحریک نشود.

6. محافظت در برابر آفتاب: تا حداقل یک سال بعد از درمان، پوست را در برابر نور خورشید محافظت کنید و از کرم ضدآفتاب با SPF بالا استفاده کنید.

داروها و کرم‌ های درمانی

در موارد شدید، پزشک ممکن است از کرم‌های استروئیدی یا داروهای مخصوص برای کاهش التهاب و پیشگیری از وخیم‌تر شدن سوختگی پرتویی استفاده کند. قبل از هرگونه مصرف کرم یا پماد، حتماً با پزشک مشورت کنید.

مدت زمان بهبود

اکثر علائم خفیف تا چند هفته پس از پایان درمان فروکش می‌کنند. اما در صورت شدت آسیب پوستی، ممکن است روند بهبود طولانی‌تر شود.

در کلینیک شفا گرگان، پرتودرمانی با رعایت کامل تمامی نکات ایمنی و مراقبتی انجام می‌شود. تیم متخصص ما با استفاده از تجهیزات پیشرفته، درمانی دقیق و ایمن برای بیماران سرطانی ارائه می‌دهد تا هم مؤثر باشد و هم کمترین عوارض جانبی را داشته باشد. در این کلینیک، علاوه بر درمان، مراقبت از پوست و راهنمایی‌های لازم برای کاهش عوارض پرتودرمانی مانند سوختگی پرتویی نیز به بیماران ارائه می‌شود تا روند درمان با آرامش و امنیت کامل طی شود.

محصولات پیشنهادی برای مراقبت از پوست و درماتیت پرتویی

یکی از محصولاتی که برای پوست حساس و آسیب دیده ناشی از پرتودرمانی مناسب است، شامپو سر و بدن میسلار چیکو است. ویژگی‌های این محصول عبارتند از:

• فرمولاسیون ملایم و غنی از مواد طبیعی

• فاقد سولفات و پارابن

• نرم‌کننده و آنتی‌اکسیدان برای بازسازی پوست

• مناسب برای پوست‌های حساس و خشک ناشی از رادیوتراپی

استفاده از این نوع محصولات به کاهش التهاب، قرمزی و خشکی پوست کمک می‌کند و پوست را نرم و لطیف نگه می‌دارد.

سبک زندگی و پیشگیری

برای کاهش احتمال سوختگی پرتودرمانی و محافظت از پوست:

• آب کافی بنوشید و رژیم غذایی متعادل داشته باشید

• از قرارگیری طولانی در نور مستقیم خورشید خودداری کنید

• از محیط‌های گرم و مرطوب یا خشک شدید اجتناب کنید

• در صورت شنا، پس از هر بار شنا دوش بگیرید و از مرطوب‌کننده استفاده کنید

علائم هشدار و مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده موارد زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• قرمزی شدید و سریع پوست

• تب یا علائم عفونت

• ترشح یا بوی ناخوشایند از ناحیه درمان

نتیجه‌ گیری

درماتیت پرتویی یا سوختگی ناشی از رادیوتراپی یکی از عوارض رایج پرتودرمانی سرطان است که می‌تواند زندگی روزمره افراد را تحت تأثیر قرار دهد. با رعایت مراقبت‌های پوستی، انتخاب محصولات مناسب و پیگیری توصیه‌های پزشک، می‌توان این علائم را کاهش داد و روند درمان سرطان را بدون وقفه ادامه داد. به یاد داشته باشید که هر تغییر غیرعادی در پوست خود را جدی بگیرید و با پزشک در میان بگذارید تا بهترین مراقبت ممکن را دریافت کنید.