سرطان های مربوط به دستگاه تناسلی زنانه از جمله سرطان سینه، سرطان رحم و سرطان تخمدان هرچند در ظاهر کاملاً مستقل از هم به‌نظر می‌رسند، اما تحقیقات علمی نشان می‌دهد که آن‌ها می‌توانند فاکتورهای خطر مشترک داشته باشند و حتی در مواردی ابتلا به یک نوع سرطان، احتمال بروز دیگری را افزایش دهد و از جمله مهم ترین سرطان شایع در زنان محسوب می شوند. البته این به معنای حتمی بودن ابتلا نیست، بلکه تنها ریسک و احتمال دچار شدن به سرطان دیگر را بالا می‌برد.
آیا سرطان سینه با سرطان رحم و تخمدان ارتباط دارد؟
پاسخ کوتاه: بله، اما نه همیشه.
داشتن یکی از سرطان های سینه، رحم یا تخمدان الزاماً به معنای ابتلا به دیگری نیست. اما آمار و مطالعات نشان داده اند زنانی که به یک نوع از این سرطان‌ها دچار می‌شوند، نسبت به جمعیت عادی:
-
بیشتر در معرض خطر سرطان دیگر قرار دارند
-
به‌خصوص اگر عوامل هورمونی، ژنتیکی یا دارویی، همزمان در آن‌ها وجود داشته باشد
با این حال این رابطه علّی و قطعی نیست و تنها یک احتمال آماری است.
چرا سرطان سینه با سرطان رحم و تخمدان مرتبط است؟
برای فهم این ارتباط باید به چند فاکتور کلیدی توجه کنیم:
۱. نقش هورمون استروژن
استروژن اصلی‌ترین هورمون مؤثر در رشد بافت‌های سینه و رحم است. افزایش غیرطبیعی یا طولانی‌مدت استروژن می‌تواند باعث شود:
-
سلول‌های پستان دچار رشد غیرطبیعی شوند → افزایش ریسک سرطان سینه
-
سلول‌های رحم به‌ویژه اندومتر دچار جهش شوند → افزایش ریسک سرطان رحم
-
سلول‌های تخمدان دچار تغییر شوند → افزایش احتمال سرطان تخمدان
بنابراین عدم تعادل هورمونی = افزایش همزمان خطر سه سرطان
دلایلی که باعث افزایش استروژن می شوند:
-
چاقی شدید
-
مصرف طولانی مدت هورمون ها
-
شروع زودهنگام پریودی یا یائسگی دیررس
-
بارداری نداشتن
-
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
-
رژیم غذایی پرچرب
۲. نقش ژنتیک و جهش های ارثی
جهش ژنی BRCA1 و BRCA2 معروف‌ترین علت ارتباط این سه سرطان است.
زنانی که این جهش‌ها را دارند:
-
خطر سرطان سینه تا ۸۵٪
-
خطر سرطان تخمدان تا ۴۴٪
-
خطر سرطان رحم (نوع خاصی از آن) تا ۲ برابر
در آنان افزایش پیدا می‌کند.
اگر در خانواده:
-
سرطان سینه قبل از ۵۰ سال
-
سرطان تخمدان
-
سرطان رحم
-
یا چندین مورد سرطان در بستگان درجه یک
وجود داشته باشد، احتمال وجود جهش ژنتیکی بیشتر است.
۳. داروی تاموکسیفن و افزایش احتمال سرطان رحم
تاموکسیفن داروی مؤثر و نجات دهنده در درمان سرطان سینه با گیرنده هورمونی مثبت است. اما این دارو روی اندومتر رحم اثر شبه استروژنی دارد و می‌تواند احتمال سرطان رحم را کمی افزایش دهد.
بر اساس مطالعات:
-
احتمال سرطان رحم در مصرف کنندگان تاموکسیفن ۲ تا ۳ برابر بیشتر از دیگران است.
-
خطر آن با دوز دارو و طول دوره درمان افزایش می یابد.
نکته مهم:
✔ تأثیر تاموکسیفن بیشتر روی رحم است، نه تخمدان.
۴. سبک زندگی و عوامل محیطی مشترک
بسیاری از عوامل خطر سرطان سینه و رحم و تخمدان مشترک هستند:
-
چاقی و BMI بالا
-
رژیم غذایی سرشار از چربی‌های مضر
-
کم‌تحرکی
-
استعمال دخانیات
-
دیابت نوع ۲
-
اختلالات هورمونی
بنابراین برخی زنان با سبک زندگی ناسالم، همزمان در معرض چند نوع سرطان قرار می گیرند.
آیا ممکن است یک زن همزمان سرطان سینه و رحم و تخمدان داشته باشد؟
این حالت بسیار نادر است. اما معمولاً چه اتفاقی می‌افتد؟
-
اغلب ابتدا یکی از سرطان ها تشخیص داده می‌شود
-
سپس طی چند سال بعد، سرطان دیگری بروز می‌کند
-
رایج ترین حالت: ابتلا به سرطان رحم پس از درمان سرطان سینه (در مصرف کنندگان تاموکسیفن)
مطالعات نشان می دهد:
-
بیشترین احتمال بروز سرطان سینه پس از سرطان رحم و تخمدان، ۳ سال اول است
-
این خطر در زنان سالمند بیشتر از زنان جوان دیده می شود
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به هر دو سرطان هستند؟
✔ زنانی با سابقه خانوادگی قوی
✔ افراد دارای جهش BRCA
✔ افرادی که هورمون درمانی طولانی مدت داشته اند
✔ مصرف کنندگان تاموکسیفن
✔ افراد دارای چاقی شکمی
✔ مبتلایان به سندرم تخمدان پلی کیستیک
✔ زنان یائسه با خونریزی غیرطبیعی
درمان سرطان سینه و ارتباط آن با درمان سرطان رحم و تخمدان
درمان هر سرطان بر اساس:
-
استیج (مرحله)
-
نوع تومور
-
وضعیت بیمار
-
سن
-
شرایط هورمونی
-
برنامه ریزی پزشک
انتخاب می شود.
در ادامه به طور تخصصی، درمان آن ها را بررسی می کنیم.
درمان سرطان سینه
درمان بسته به نوع و مرحله، شامل:
● جراحی
-
ماستکتومی (برداشتن کامل سینه)
-
لامپکتومی (برداشتن توده)
● رادیوتراپی
معمولاً پس از لامپکتومی انجام می‌شود.
● شیمی درمانی
برای کاهش حجم تومور و از بین بردن سلول‌ها.
● هورمون درمانی
برای تومورهای گیرنده هورمونی مثبت.
تاموکسیفن یکی از داروهای این گروه است.
● درمان هدفمند (Targeted Therapy)
مانند تراستوزوماب برای HER2 مثبت ها.
● ایمونوتراپی
در برخی انواع پیشرفته.
درمان سرطان رحم و تخمدان
درمان بسته به نوع سرطان (آندومتر، سارکوم، کارسینوم تخمدان، …) متفاوت است.
● جراحی
برداشتن رحم، تخمدان ها، لوله ها و غدد لنفاوی.
● شیمی درمانی
اغلب همراه جراحی.
● رادیوتراپی
برای کاهش عود.
● هورمون درمانی
در برخی انواع سرطان رحم.
● درمان هدفمند
برای انواع خاص تومورها.
● ایمونوتراپی
ایمونوتراپی در مراحل پیشرفته.
آیا می توان از این سرطان ها پیشگیری کرد؟
بخش مهمی از عوامل قابل پیشگیری هستند.
۱. کنترل وزن و جلوگیری از چاقی
چاقی = افزایش استروژن = افزایش ریسک هر سه سرطان
۲. تغذیه سالم
-
کاهش چربی های حیوانی
-
افزایش میوه و سبزی
۳. ورزش منظم
روزانه حداقل ۳۰ دقیقه پیاده‌روی.
۴. پرهیز از دخانیات و الکل
۵. بارداری و شیردهی
یک عامل محافظت کننده طبیعی برای سرطان سینه و تخمدان.
۶. مدیریت مشکلات هورمونی
به‌خصوص در زنان دارای PCOS.
نقش غربالگری در تشخیص زودهنگام
غربالگری از ابتلا جلوگیری نمی‌کند اما:
✔ سرطان را در مراحل اولیه قابل‌درمان شناسایی می‌کند
✔ شانس درمان کامل را افزایش می‌دهد
غربالگری سرطان سینه:
-
ماموگرافی سالانه از ۴۰ سال
-
در زنان پرخطر از ۳۰ سال
غربالگری سرطان رحم:
-
تست پاپ اسمیر
-
بررسی ضخامت اندومتر (در مصرف‌کنندگان تاموکسیفن)
غربالگری سرطان تخمدان:
برای همه زنان توصیه نمی‌شود، اما برای زنان پرخطر:
-
سونوگرافی ترانس‌واژینال
-
تست CA125
-
بررسی دوره‌ای توسط متخصص زنان
سخن پایانی
ارتباط سرطان سینه با سرطان رحم و تخمدان، یک حقیقت علمی است اما قطعیت ندارد.
اصلی‌ترین عوامل ارتباط:
-
تعادل هورمونی
-
چاقی
-
داروهای هورمونی مانند تاموکسیفن
-
ژنتیک (BRCA)
-
سبک زندگی
اگر یکی از این سه سرطان را داشته‌اید یا در خانواده‌تان سابقه وجود دارد، لازم است:
✔ غربالگری‌های دوره‌ای را انجام دهید
✔ هرگونه علائم غیرطبیعی (خونریزی، درد لگن، توده سینه، کاهش وزن ناخواسته) را جدی بگیرید
✔ درباره داروهای هورمونی با پزشک مشورت کنید
✔ سبک زندگی سالم داشته باشید
بدون دیدگاه