زبان ما فقط ابزاری برای صحبت کردن یا چشیدن طعم‌ها نیست؛ بلکه بخش مهمی از سلامت کلی بدن به حساب می‌آید. اما گاهی همین عضو کوچک می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد؛ بیماری‌ای به نام سرطان زبان. این نوع سرطان یکی از شایع‌ترین سرطان‌های دهان است که معمولاً در سلول های سطحی زبان شروع می‌شود و اگر به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است به دیگر نواحی دهان یا گلو گسترش پیدا کند ومنجر به سرطان حنجره یا انواع سرطان های دیگر بشود.
سرطان زبان اغلب در مراحل اولیه بدون درد یا علامت خاصی است و همین موضوع باعث می‌شود بسیاری از افراد متوجه آن نشوند. آشنایی با علائم اولیه، عوامل خطر و روش‌های درمان می‌تواند نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و درمان موفق داشته باشد. در ادامه، نگاهی دقیق تر خواهیم داشت به اینکه سرطان زبان چیست، چه نشانه‌هایی دارد و چگونه می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.
مهم‌ترین علائم شایع سرطان زبان
علائم سرطان زبان بسته به اینکه تومور در بخش جلویی یا عقبی زبان ایجاد شده باشد، می تواند متفاوت ظاهر شود. با این حال، برخی نشانه ها معمولاً در بیشتر بیماران دیده می‌شوند و توجه به آن‌ها می‌تواند در تشخیص زودهنگام بیماری نقش حیاتی داشته باشد. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
وجود زخم یا لکه ای روی زبان که پس از گذشت چند هفته بهبود پیدا نمی‌کند.
-
مشاهده نقاط قرمز یا سفیدرنگ روی سطح زبان که ماندگارند و از بین نمی‌روند.
-
خونریزی بی دلیل از زبان یا احساس زخم بدون علت مشخص.
-
درد یا محدودیت در حرکت دادن زبان یا فک هنگام صحبت کردن یا جویدن.
-
درد یا دشواری در هنگام بلعیدن غذا یا مایعات.
-
احساس وجود جسم خارجی در دهان یا درد در قسمت پشت زبان که ممکن است به گلو یا گوش هم تیر بکشد.
-
برآمدگی یا توده‌ای در ناحیه گردن که بیش از سه هفته باقی مانده و برطرف نمی‌شود.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به‌ویژه اگر برای مدت طولانی ادامه پیدا کنند، لازم است حتماً به پزشک یا دندان پزشک مراجعه شود تا بررسی‌های دقیق‌تری انجام گیرد. تشخیص زودهنگام می‌تواند تفاوت چشمگیری در روند درمان و بهبود ایجاد کند.
روش های تشخیص سرطان زبان
برای تشخیص دقیق‌تر، ممکن است یکی یا چند مورد از روش های زیر انجام شود:
-
آندوسکوپی بینی و گلو: با استفاده از یک لوله باریک و انعطاف پذیر، پزشک داخل بینی و حلق را بررسی می کند تا نواحی غیرعادی را شناسایی کند.
-
بیوپسی (نمونه برداری): در این روش، نمونه ای کوچک از بافت مشکوک برداشته شده و برای بررسی میکروسکوپی به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می شود تا مشخص شود سلول ها سرطانی هستند یا خیر.
در کنار این روش ها، ممکن است پزشک برای ارزیابی میزان پیشرفت بیماری و بررسی گسترش احتمالی سرطان از تست های تصویربرداری زیر نیز استفاده کند:
- سی تی اسکن (CT Scan)
- ام آر آی (MRI)
- سونوگرافی گردن
- پت اسکن (PET Scan)
آیا بوی بد دهان می تواند نشانه سرطان زبان باشد؟
در مراحل پیشرفته سرطان زبان، ممکن است فرد علاوه بر سایر علائم، متوجه تشدید بوی نامطبوع دهان خود شود. این بوی بد معمولاً به دلیل وجود تومور سرطانی و عفونت‌های باکتریایی ثانویه ایجاد می شود. با رشد تومور، بخش هایی از بافت زبان آسیب می بیند و محیطی مناسب برای رشد باکتری ها فراهم می شود. تجمع این باکتری ها در بافت های مرده، منجر به ایجاد بوی ناخوشایند و ماندگار در دهان بیمار می شود.
به طور کلی، بوی بد دهان به تنهایی نشانه قطعی سرطان زبان نیست، اما اگر همراه با علائمی مانند زخم‌های ماندگار، درد، یا تغییر رنگ زبان ظاهر شود، لازم است هرچه سریع تر به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه شود تا علت دقیق بررسی گردد. این علامت معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر بیماری دیده می‌شود و نیاز به پیگیری فوری دارد.
روش های درمان سرطان زبان
درمان سرطان زبان معمولاً توسط گروهی از پزشکان و متخصصان انجام می شود که با همکاری یکدیگر بهترین روش درمانی را برای هر بیمار انتخاب می کنند. این گروه که به آن تیم چندتخصصی یا چندرشته ای گفته می‌شود، شامل متخصصان گوش، حلق و بینی، جراح، انکولوژیست (متخصص سرطان)، رادیوتراپیست و گاهی گفتاردرمانگر یا روان‌شناس است.در بسیاری از موارد، برای هر بیمار چند گزینه درمانی مختلف وجود دارد و پزشک با بررسی شرایط جسمی، مرحله بیماری و ترجیحات بیمار، مزایا و معایب هر روش را توضیح می دهد تا تصمیم نهایی به‌صورت مشترک گرفته شود.
معرفی انواع روش های درمان سرطان زبان
1. جراحی
جراحی یکی از رایج ترین روش های درمان سرطان زبان است. در این روش، بخش درگیر از زبان و در صورت نیاز، گره های لنفاوی گردن برداشته می‌شود تا از گسترش سلول های سرطانی جلوگیری شود. گاهی پس از جراحی، برای بهبود تکلم یا بلع، بیمار به جلسات گفتاردرمانی نیاز پیدا می کند.
2. رادیوتراپی (پرتودرمانی)
در این روش، از اشعه های پرانرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. رادیوتراپی ممکن است به‌تنهایی انجام شود یا همراه با شیمی درمانی ترکیب گردد که در این صورت به آن کمورادیوتراپی (Chemoradiotherapy) گفته می شود.
اگر می خواهید در مورد تفاوت پرتو درمانی و شیمی درمانی و روش درمان با هرکدام را بهتر بدانید روی لینک رنگی کلیک کنید.
3. شیمی‌درمانی
در شیمی درمانی از داروهای ضدسرطان برای نابود کردن یا کنترل رشد سلول‌های بدخیم استفاده می‌شود. این روش معمولاً همراه با رادیوتراپی یا در مواردی که سرطان به نواحی دیگر بدن گسترش یافته، به‌کار می رود.
4. تارگت تراپی (درمان هدفمند)
درمان هدفمند با داروهایی انجام می‌شود که مستقیماً عوامل مؤثر در رشد یا بقای سلول های سرطانی را هدف قرار می‌دهند. این روش نسبت به شیمی‌درمانی سنتی، آسیب کمتری به سلول‌های سالم وارد می‌کند.
5. ایمونوتراپی (درمان ایمنی)
ایمونوتراپی نوعی درمان نوین است که با تحریک و تقویت سیستم ایمنی بدن، به آن کمک می‌کند سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کند. این روش معمولاً برای موارد پیشرفته یا متاستاتیک (گسترش‌یافته) به‌کار می‌رود.
ترتیب درمان
در اغلب بیماران، درمان با جراحی آغاز می شود و پس از آن در صورت نیاز، رادیوتراپی با یا بدون شیمی درمانی ادامه می‌یابد. در مراحل پیشرفته‌تر یا زمانی که سرطان به سایر نواحی بدن گسترش یافته باشد، درمان دارویی شامل شیمی درمانی، تارگت تراپی یا ایمونوتراپی گزینه‌های اصلی به شمار می‌روند.
بیشتر بخوانید : 10 مورد از مهم ترین نکات مراقبت از بیماران سرطانی در خانه
سخن پایانی
علائمی مانند زخم، درد یا بوی بد دهان همیشه به معنای ابتلا به سرطان زبان نیستند، زیرا ممکن است در بیماری های ساده تری مانند عفونت یا التهاب دهان نیز مشاهده شوند. با این حال، بی‌توجهی به این نشانه‌ها می‌تواند خطرناک باشد.در بیماری‌های سرطانی، زمان تشخیص نقش بسیار مهمی در روند درمان دارد. هرچه سرطان زودتر شناسایی شود، شانس درمان کامل و بازگشت به زندگی عادی بیشتر خواهد بود. بنابراین اگر هرگونه علامت غیرمعمول در زبان یا دهان خود احساس کردید، بهتر است بدون تأخیر به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود.
بدون دیدگاه