شیمی‌درمانی یکی از روش‌های اصلی و مؤثر برای مقابله با سرطان به شمار می‌رود، اما همانند هر شیوه درمانی دیگر، می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. یکی از رایج‌ترین این عوارض، ریزش مو است. از آنجایی که واکنش بدن هر فرد به داروها و روند درمان متفاوت است، شدت و میزان ریزش مو نیز در افراد مختلف فرق می‌کند. به همین دلیل، بهتر است پیش از آغاز شیمی‌درمانی، در مورد احتمال بروز این تغییر با پزشک معالج مشورت شود.اما چه چیزی باعث ریزش مو در شیمی‌درمانی می‌شود؟ آیا راهی برای کنترل یا کاهش آن وجود دارد؟ در ادامه این مطلب، به بررسی دقیق‌تر این موضوع خواهیم پرداخت.
چرا در دوران سرطان و شیمی‌درمانی مو دچار ریزش می‌شود؟
شیمی درمانی یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان سرطان است که با استفاده از داروهای قدرتمند، سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد. این داروها وظیفه دارند جلوی رشد و تکثیر سریع سلول‌های سرطانی را بگیرند؛ اما نکته مهم اینجاست که علاوه بر سلول‌های سرطانی، برخی از سلول‌های سالم بدن نیز که رشد سریعی دارند، تحت تأثیر قرار می‌گیرند. یکی از بارزترین نمونه‌ها، سلول‌های فولیکول مو هستند.
وقتی فولیکول‌های مو آسیب می‌بینند، چرخه طبیعی رشد مو مختل شده و به تدریج ریزش مو اتفاق می‌افتد. این ریزش محدود به موی سر نیست و می‌تواند مژه‌ها، ابروها، موهای صورت، زیر بغل، اندام تناسلی و حتی سایر نواحی بدن را هم درگیر کند.شدت ریزش مو در افراد مختلف متفاوت است و به عواملی مانند نوع داروی شیمی‌درمانی، میزان دوز مصرفی و شرایط جسمانی فرد بستگی دارد. به‌طور مثال، بعضی داروها تنها باعث نازک شدن موها می‌شوند، در حالی‌که داروهای قوی‌تر می‌توانند منجر به ریزش کامل مو و طاسی موقت شوند.
علاوه بر اثر مستقیم داروها، عوامل دیگری نیز می‌توانند ریزش مو در دوران سرطان و شیمی‌درمانی را تشدید کنند:
- سابقه خانوادگی و زمینه ژنتیکی ریزش مو: اگر در خانواده سابقه ریزش مو وجود داشته باشد، احتمال شدت گرفتن این عارضه بیشتر است.
- کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی: کاهش سطح ویتامین A، سلنیوم و سایر ریزمغذی‌ها می‌تواند رشد مو را ضعیف‌تر کند.
- تغییرات هورمونی: درمان سرطان گاهی باعث تغییر در سطح هورمون‌ها می‌شود که روی چرخه رشد مو تأثیر می‌گذارد.
- بیماری‌های زمینه‌ای: شرایطی مانند کم‌کاری تیروئید می‌توانند ریزش مو را در این دوره تشدید کنند.
- آسیب‌دیدگی موها: موهایی که قبلاً بر اثر رنگ کردن یا دکلره آسیب دیده‌اند، مقاومت کمتری در برابر درمان‌های دارویی دارند.
- مصرف داروهای همزمان: برخی داروها در کنار شیمی‌درمانی می‌توانند ریزش مو را افزایش دهند.
- استرس و فشار روانی: سرطان و روند درمان به‌خودی‌خود شرایط پراسترس و پرتنشی هستند که می‌توانند به ضعیف شدن مو و افزایش ریزش آن منجر شوند.
در نتیجه، ریزش مو در شیمی‌درمانی پدیده‌ای چندعاملی است که بیشتر به ترکیب اثر داروها و وضعیت کلی بدن فرد وابسته است. با این حال باید توجه داشت که این عارضه در اغلب موارد موقتی است و پس از پایان دوره درمان، موها مجدداً شروع به رشد می‌کنند.
بیشتر بخوانید :10 مورد از مهم ترین نکات مراقبت از بیماران سرطانی در خانه
ریزش مو در شیمی درمانی پس از چه مدت اتفاق می‌افتد؟
ریزش مو یکی از عوارض شناخته شده شیمی درمانی است، اما برخلاف تصور عموم، این اتفاق به‌صورت فوری رخ نمی‌دهد. در صورتی که بیمار دچار ریزش مو شود، معمولاً علائم اولیه بین یک تا سه هفته پس از شروع شیمی درمانی ظاهر شده و پس از گذشت چند ماه به بیشترین شدت خود می‌رسد و کاملاً مشهود می‌شود.بسیاری از بیماران هنگام شانه زدن، برس کشیدن یا شستن موها متوجه تجمع موها روی برس یا کف حمام می‌شوند. همچنین پوست سر و اعصاب آن حساس‌تر شده و ممکن است در حین این فعالیت‌ها درد خفیفی احساس شود.
شدت ریزش مو در افراد مختلف متفاوت است و به عواملی مانند نوع داروی شیمی درمانی، دوز مصرفی و نوع سرطان بستگی دارد. برخی بیماران با دوز پایین دارو دچار ریزش مو نمی‌شوند یا ریزش آن‌ها بسیار جزئی است. در برخی دیگر، تنها ضخامت موهای بدن کاهش می‌یابد و موها به‌طور کامل نمی‌ریزد. اما دسته‌ای از بیماران ممکن است تمام موهای بدن خود را از دست بدهند.
در استان گلستان شهر گرگان، شیمی درمانی در کلینیک شفا گرگان انجام می‌شود و بیماران می‌توانند با مراجعه به این مرکز، از خدمات تخصصی درمان سرطان، شامل تجویز داروهای شیمی درمانی، پیگیری منظم وضعیت سلامت و مراقبت‌های جانبی بهره‌مند شوند. این کلینیک با تجهیزات مدرن و کادر پزشکی مجرب، فرآیند درمان را به صورت ایمن و مطابق استانداردهای روز فراهم می‌کند.
رشد مو پس از شیمی درمانی
رشد مجدد مو پس از شیمی درمانی تجربه ای فردی و متفاوت است و تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. به طور معمول، موها به صورت تدریجی شروع به رشد می‌کنند و با گذشت زمان به حالت طبیعی بازمی‌گردند. در بیشتر بیماران، رشد اولیه موها حدود ۳ تا ۶ هفته پس از پایان دوره شیمی درمانی آغاز می‌شود، اما این زمان می‌تواند بسته به نوع دارو، وضعیت سلامت و سرعت بهبود فرد متفاوت باشد. در مراحل اولیه، موهایی که شروع به رشد می‌کنند اغلب نازک، کم پشت و ظریف هستند. این شرایط کاملاً طبیعی است و با گذشت زمان موها پرپشت تر و ضخیم تر می شوند.
گاهی اوقات، ویژگی های موهای تازه رشد کرده مانند رنگ، بافت یا فر بودن ممکن است با موهای قبلی متفاوت باشد. این تغییرات معمولاً موقتی هستند و به تدریج موها به حالت اولیه خود بازمی‌گردند. رشد موها نیز نامنظم و با سرعت‌های مختلف رخ می‌دهد که روند طبیعی فرآیند بازسازی را نشان می دهد.
بیشتر بخوانید : تفاوت پرتو درمانی و شیمی درمانی؛ کدام روش درمانی بهتر است؟
راهکارهای جلوگیری از ریزش مو در دوران شیمی درمانی
در این بخش به بررسی روش ها و نکات مهم برای پیشگیری و کاهش ریزش مو در دوران شیمی درمانی می‌پردازیم تا با رعایت این راهکارها، بتوانید سلامت موها و پوست سر خود را بهتر حفظ کنید.
در طول شیمی درمانی:
-
استفاده از برس نرم برای شانه کردن موها
-
شست‌وشوی محدود و با شامپوی ملایم
-
تراشیدن سر در صورت حساسیت یا خارش پوست سر
-
محافظت از پوست سر در برابر آفتاب و سرما (کلاه، روسری، شال، کرم ضد آفتاب)
-
خودداری از رنگ کردن مو و استفاده از ابزارهای حرارتی
پس از اتمام شیمی درمانی:
-
انتظار رشد موها حدود ۳ تا ۶ هفته پس از پایان درمان
-
موهای اولیه نازک و کم‌پشت هستند، اما به مرور ضخیم می‌شوند
-
مراقبت از موهای تازه رشد کرده و امکان رنگ یا فر کردن پس از بازسازی اولیه
نکات تکمیلی:
-
حمایت روحی از طریق خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی
-
حفظ امید به رشد مجدد موها برای افزایش انگیزه و اعتماد به نفس
بیشتر بخوانید : عادت های روزانه ای خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد
سخن پایانی
ریزش مو در طول شیمی درمانی ممکن است ناراحت کننده به نظر برسد، اما به یاد داشته باشید که این وضعیت گذرا است و نشانه‌ای از تلاش شما برای بازگشت به زندگی سالم و پرانرژی است. در مسیر درمان، توجه همزمان به سلامت جسمی و روحی بسیار اهمیت دارد. با استفاده از روش‌های پیشگیری، تغذیه مناسب، مکمل‌های تقویتی و حمایت‌های روانی، می‌توانید این مرحله را با اعتماد به نفس و قدرت پشت سر بگذارید.همیشه به خاطر داشته باشید که شیمی درمانی ممکن است موهایتان را تحت تأثیر قرار دهد، اما هرگز اراده و انگیزه شما را نخواهدگرفت.
به امید سلامتی و بهبود همه بیماران.
بدون دیدگاه