سرطان کولورکتال یا سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین انواع سرطان ها است که در ابتدا از رشد غیرطبیعی سلول‌ها در کولون یا راست‌روده آغاز می‌شود. این نوع سرطان معمولاً در مراحل اولیه علائم قابل توجهی ندارد و به همین دلیل بسیاری از افراد تا زمانی که بیماری پیشرفت نکرده است، از وجود آن آگاه نمی‌شوند. غربالگری‌های منظم و بررسی عوامل خطر می‌تواند در شناسایی زودهنگام این بیماری کمک کرده و از پیشرفت آن جلوگیری کند. با توجه به شیوع بالا و اهمیت پیشگیری، شناخت دقیق علائم و روش‌های درمانی می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود نتایج درمانی و افزایش کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.
سرطان کولون و سرطان کولورکتال چیست؟
سرطان کولون و سرطان کولورکتال، که به ترتیب از روده بزرگ (کولون) و رکتوم شروع می‌شوند، از جمله سرطان های شایع دستگاه گوارش به شمار می‌آیند. این نوع سرطان‌ها معمولاً از پولیپ‌های پیش‌سرطانی آغاز می‌شوند که در اثر جهش های ژنتیکی به سلول‌های غیرطبیعی تبدیل شده و در صورت عدم شناسایی و درمان به سرطان تبدیل می‌شوند. اکثر سرطان های کولورکتال بدون علائم واضح در مراحل اولیه هستند، به همین دلیل غربالگری منظم برای شناسایی پولیپ‌ها پیش از تبدیل شدن به سرطان از اهمیت بالایی برخوردار است. عواملی همچون سابقه خانوادگی سرطان کولون یا رکتوم، رژیم غذایی ناسالم، مصرف الکل و سیگار کشیدن از جمله عواملی هستند که خطر ابتلا به این سرطان‌ها را افزایش می‌دهند. برای درمان سرطان کولون، روش‌های مختلفی از جمله جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی وجود دارد. طبق آمار انجمن سرطان آمریکا، 1 از هر 22 مرد و 1 از هر 24 زن در طول زندگی خود ممکن است به سرطان کولورکتال مبتلا شوند.
مراحل پیشرفت سرطان کولورکتال
پیشرفت سرطان کولورکتال معمولاً با استفاده از سیستم مرحله‌بندی یا “استیجینگ” تشخیص داده می‌شود که کمک می‌کند تا میزان گسترش بیماری در بدن ارزیابی شود. این سیستم برای تعیین بهترین گزینه درمانی و پیش‌بینی روند بیماری بیمار استفاده می‌شود. سرطان کولورکتال از مرحله اولیه که فقط در پوشش داخلی روده بزرگ قرار دارد، می‌تواند به تدریج به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. در ادامه، مراحل مختلف پیشرفت این سرطان شرح داده می‌شود:
مرحله اول: تومور محدود به پوشش داخلی روده بزرگ
در مرحله اول سرطان کولورکتال، تومور فقط در پوشش داخلی روده بزرگ که به نام “مخاط” شناخته می‌شود، مشاهده می‌شود. این مرحله نشان‌دهنده شروع رشد غیرطبیعی سلول‌هاست که هنوز به لایه‌های عمیق‌تر روده نفوذ نکرده‌اند. در این مرحله، سرطان هنوز به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌های بدن گسترش نیافته است و معمولاً احتمال درمان موفقیت‌آمیز بالا است.
مرحله دوم: نفوذ به دیواره روده بزرگ
در مرحله دوم سرطان کولون، تومور از پوشش داخلی به لایه عضلانی ضخیم روده بزرگ نفوذ می‌کند و به دیواره‌های کولون یا رکتوم گسترش می‌یابد. با این حال، در این مرحله سرطان هنوز به غدد لنفاوی یا بافت‌های اطراف منتشر نشده است. این مرحله به‌طور معمول نشان‌دهنده گسترش محلی سرطان است، ولی هنوز تومور به بخش‌های دوردست بدن پخش نشده است.
مرحله سوم: گسترش به غدد لنفاوی
در این مرحله، سرطان از دیواره روده بزرگ عبور کرده و به غدد لنفاوی اطراف روده منتشر می‌شود. غدد لنفاوی، که جزئی از سیستم ایمنی بدن هستند، به‌عنوان فیلترهای طبیعی عمل کرده و می‌توانند سلول‌های سرطانی را نیز در خود نگه دارند. اگرچه سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته، ولی هنوز در سایر قسمت‌های بدن منتشر نمی‌شود. درمان سرطان در این مرحله ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی باشد.
مرحله چهارم: گسترش به سایر بخش‌های بدن
مرحله چهارم سرطان کولورکتال به‌عنوان مرحله پیشرفته ترین نوع سرطان شناخته می‌شود که در آن تومور به دیگر اندام‌های دور از محل اصلی سرطان مانند کبد یا ریه‌ها منتقل می‌شود. این مرحله معمولاً به‌عنوان متاستاز شناخته می‌شود که در آن سلول‌های سرطانی از محل اصلی خود جدا شده و به سایر بخش‌های بدن گسترش می‌یابند. در این مرحله، درمان به‌طور معمول دشوارتر است و ممکن است شامل درمان‌های پیشرفته‌ای مانند شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی و درمان هدفمند باشد.
بیشتر بخوانید: هر آنچه که باید از انکولوژی بدانید را اینجا بخوانید | بهترین کلینیک انکولوژی در گلستان
انواع سرطان روده
اگرچه سرطان کولورکتال معمولاً به‌عنوان یک نوع بیماری شناخته می‌شود، اما در حقیقت انواع مختلفی از این سرطان وجود دارند که بر اساس نوع سلول‌های سرطانی و موقعیت آنها در بدن متفاوت هستند. هر کدام از این انواع، ویژگی‌های خاص خود را دارند که در فرآیند تشخیص و درمان تأثیرگذار هستند.
آدنوکارسینوم‌ها (Adenocarcinomas)
شایع‌ترین نوع سرطان کولون، آدنوکارسینوم‌ها هستند که در حدود 96% از موارد سرطان کولون مشاهده می‌شود. این نوع سرطان در سلول‌های مخاطی کولون یا رکتوم شکل می‌گیرد و معمولاً به‌عنوان نوع غالب سرطان در روده بزرگ شناخته می‌شود. این تومورها از غدد موجود در پوشش داخلی روده بزرگ یا رکتوم ایجاد می‌شوند و به‌عنوان نوع اصلی در تشخیص سرطان کولورکتال در نظر گرفته می‌شوند.
لنفوم‌ها (Lymphomas)
لنفوم‌ها در ابتدا ممکن است در گره‌های لنفاوی یا در کولون تشکیل شوند. این نوع سرطان از سلول‌های سیستم ایمنی بدن شروع می‌شود و ممکن است به تدریج به کولون گسترش یابد. لنفوم‌ها به‌طور عمومی در دستگاه گوارش شایع نیستند، اما در برخی موارد ممکن است در کولون مشاهده شوند.
بیشتر بخوانید: سرطان لنفوم چیست؟ | انواع | روش های تشخیص و درمان
کارسینوئیدها (Carcinoids)
کارسینوئیدها نوعی تومور هستند که از سلول‌های تولیدکننده هورمون در روده بزرگ شروع می‌شوند. این تومورها معمولاً به‌طور آهسته رشد می‌کنند و ممکن است در مراحل اولیه هیچ‌گونه علائمی ایجاد نکنند. در برخی موارد، این تومورها به هورمون‌ها واکنش نشان می‌دهند و می‌توانند علائمی مانند برافروختگی یا مشکلات هورمونی ایجاد کنند.
سارکوم‌ها (Sarcomas)
سارکوم‌ها به‌طور معمول در بافت‌های نرم مانند عضلات کولون ایجاد می‌شوند. این نوع سرطان‌ها از سلول‌های بافت همبند آغاز می‌شوند و نسبت به انواع دیگر سرطان‌های کولورکتال کمتر شایع هستند. سارکوم‌ها ممکن است با علائم مشابه سایر سرطان‌های کولون خود را نشان دهند، اما نیاز به روش‌های خاص برای تشخیص دارند.
تومورهای استرومال دستگاه گوارش (Gastrointestinal Stromal Tumors)
تومورهای استرومال دستگاه گوارش معمولاً از سلول‌های بافت همبند در دستگاه گوارش شروع می‌شوند. این تومورها می‌توانند ابتدا خوش‌خیم باشند، اما در برخی موارد به سرطان تبدیل می‌شوند. اگرچه این تومورها بیشتر در معده یا روده کوچک ایجاد می‌شوند، در برخی مواقع ممکن است در کولون نیز مشاهده شوند، اما این نوع سرطان کولورکتال نادر است.
علائم اولیه سرطان کولورکتال
- یبوست
- اسهال
- تغییر رنگ مدفوع
- تغییر شکل مدفوع (مانند باریک شدن مدفوع)
- وجود خون در مدفوع
- خونریزی روده بزرگ
- تولید گاز بیش از حد
- گرفتگی شکم
- درد شکم
علائم در مراحل انتهایی سرطان کولورکتال
- خستگی مفرط
- ضعف غیرقابل توضیح
- کاهش ناخواسته وزن
- تغییرات در مدفوع که بیش از یک ماه طول کشیده است
- احساس اینکه روده کاملاً خالی نیست
- استفراغ
علائم گسترش سرطان به سایر بخش های بدن
- یرقان (زردی چشم و پوست)
- تورم در دست یا پاها
- مشکلات تنفسی
- سردردهای مزمن
- تاری دید
- شکستگی استخوان
- خونریزی گوارشی
دلیل ایجاد سرطان روده
محققان هنوز در حال تحقیق درباره علت دقیق سرطان روده هستند. عوامل مختلفی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به ایجاد سرطان کولورکتال کمک می‌کنند و این عوامل با یکدیگر تعامل دارند.
رشدهای پیش‌سرطانی
سلول‌های غیرطبیعی که در آستر کولون تجمع می‌کنند، باعث تشکیل پولیپ‌ها می‌شوند. پولیپ‌ها مجموعه‌ای از سلول‌های خوش‌خیم هستند که در صورت درمان نشدن، ممکن است سرطانی شوند. یکی از روش‌های پیشگیری از سرطان کولورکتال، خارج کردن این پولیپ‌ها از طریق جراحی است.
جهش ژنوم
گاهی اوقات، افراد یک خانواده به سرطان کولورکتال مبتلا می‌شوند. این امر به دلیل جهش‌هایی است که در ژن‌های خاصی رخ می‌دهد و از طریق وراثت به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود. این جهش‌های ژنتیکی احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش می‌دهند، اما لزوماً به معنای ابتلای حتمی نیستند.
بیشتر بخوانید: آزمایش ژنتیکی تشخیص سرطان های ارثی
چه کسانی در معرض ابتلا به سرطان کولورکتال هستند؟
موارد غیرقابل اجتناب
برخی عوامل که خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش می‌دهند، غیرقابل اجتناب هستند. از جمله:
- افزایش سن: احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال پس از 50 سالگی افزایش می‌یابد.
- سابقه داشتن پولیپ کولون: افرادی که پیش از این پولیپ کولون داشته‌اند، در معرض خطر بیشتری هستند.
- سابقه ابتلا به بیماری‌های روده: بیماری‌هایی مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو می‌توانند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهند.
- سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا راست روده: وجود سابقه خانوادگی سرطان کولون یا رکتوم ریسک ابتلا را بیشتر می‌کند.
- سندرم‌های ژنتیکی: افرادی که از سندرم‌های ژنتیکی خاص مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی رنج می‌برند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کولورکتال هستند.
- نژاد یهودی اروپای شرقی یا آفریقایی: برخی از گروه‌های نژادی بیشتر در معرض ابتلا به این نوع سرطان قرار دارند.
عوامل قابل اجتناب
عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توان با تغییر آنها ریسک ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش داد. این عوامل قابل پیشگیری هستند و شامل:
- اضافه وزن یا چاقی: چاقی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
- استعمال دخانیات: سیگار کشیدن یکی از عوامل خطرناک برای ابتلا به سرطان کولورکتال است.
- نوشیدن زیاد الکل: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند به سرطان کولورکتال منجر شود.
- دیابت نوع 2: افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کولورکتال قرار دارند.
- عدم فعالیت جسمانی: کم تحرکی و نبود فعالیت فیزیکی ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ را بالا می‌برد.
- رژیم غذایی نامناسب: مصرف غذاهای پرچرب، کم فیبر، فرآوری شده و حاوی مقادیر بالا از گوشت قرمز و میوه و سبزی کم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهد.
آزمایشات غربالگری و روش های تشخیص سرطان روده
تشخیص زودهنگام سرطان کولورکتال اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند شانس بهبودی را افزایش دهد. پزشکان از چندین روش برای تشخیص این سرطان استفاده می‌کنند که در ادامه به برخی از آنها اشاره شده است:
آزمایشات ایمونو شیمیایی مدفوع (FIT)
این آزمایش از روی خون‌های مخفی در مدفوع انجام می‌شود. رگ‌های خونی در پولیپ‌ها یا سرطان بزرگ‌تر غالباً شکننده هستند و به راحتی توسط مدفوع آسیب می‌بینند.
آزمایش DNA مدفوع
سرطان روده یا سلول‌های پولیپ غالباً دارای جهش ژنتیکی در ژن‌های خاص هستند. این سلول‌ها وارد مدفوع می‌شوند و در این آزمایش، نشانه‌ها و جهش‌های ژنتیکی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
کولونوسکوپی
در این روش، پزشک با استفاده از یک لوله بلند و دوربین، داخل روده بزرگ و راست روده را مشاهده می‌کند. هرگونه ناحیه غیرطبیعی بررسی و در صورت لزوم نمونه‌برداری انجام می‌شود.
کلونوگرافی CT (کولونوسکوپی مجازی)
این روش نوع پیشرفته اسکن توموگرافی کامپیوتری است که از روده بزرگ و راست روده با استفاده از اشعه ایکس تصاویر مربوطه را ضبط می‌کند.
آزمایشات بالینی و بیوپسی
پزشک ممکن است آزمایش خون و معاینه فیزیکی انجام دهد. اگر در طول معاینه، پولیپ یا ضایعه مشکوکی مشاهده شود، بیوپسی انجام می‌شود و نمونه بافت برای بررسی‌های بیشتر به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
تصویر برداری با اشعه ایکس
پزشک ممکن است از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده کند. در این روش، از محلول کنتراست باریم استفاده می‌شود که از طریق اِنما وارد روده شده و آستر کولون را می‌پوشاند تا تصاویری دقیق‌تر به دست آید.
سی‌تی اسکن (CT Scan)
این روش برای ایجاد تصویری دقیق از کولون استفاده می‌شود و به آن کولونوسکوپی مجازی نیز گفته می‌شود. سی‌تی اسکن کمک می‌کند تا پزشک مشکلات و توده‌های داخل کولون را شناسایی کند.
چه زمانی برای تشخیص سرطان باید به متخصص گوارش مراجعه کنیم؟
با توجه به خطرات جدی سرطان روده و دشواری تشخیص آن در مراحل اولیه، توصیه می‌شود که به صورت دوره‌ای آزمایش‌های لازم را انجام دهید. به‌ویژه اگر ۵۰ ساله یا مسن‌تر هستید و در معرض خطر متوسط ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارید، غربالگری‌هایی مانند آزمایش سالانه خون مخفی در مدفوع و سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر (هر ۵ سال یک‌بار) و کولونوسکوپی (هر ۱۰ سال یک‌بار) پیشنهاد می‌شود.
برای تشخیص و درمان سرطان روده بزرگ باید به کدام پزشک مراجعه کرد؟
برای تشخیص و درمان سرطان روده بزرگ باید ابتدا به پزشک داخلی مراجعه کرد که متخصص در بیماری‌های گوارشی است. در صورتی که درمان‌های اولیه توسط متخصص داخلی نتایج مثبتی نداشته باشد، بیمار به پزشک فوق تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی ارجاع داده می‌شود.
برای درمان سرطان روده در گرگان، کلینیک شفا، بهترین کلینیک تشخیص و درمان انواع سرطان در گرگان است. این کلینیک با داشتن پزشکان متخصص و فوق تخصص در زمینه درمان انواع سرطان، از جمله سرطان روده بزرگ، و همچنین برخورداری از تجهیزات پیشرفته و روش‌های نوین درمانی، خدماتی جامع و کامل ارائه می‌دهد. در کلینیک شفا، بیماران می‌توانند از مشاوره‌های تخصصی و پیگیری‌های دقیق درمانی بهره‌مند شوند تا روند درمانی آنها به بهترین شکل پیش برود.
بهترین کلینیک درمان سرطان روده در گرگان
اگر به دنبال درمان سرطان روده در گرگان هستید، کلینیک شفا یکی از بهترین مراکز درمانی در این حوزه است. این کلینیک با برخورداری از پزشکان متخصص و تیم درمانی مجرب، خدمات پیشرفته‌ای در تشخیص و درمان سرطان روده ارائه می‌دهد. از جمله خدمات ارائه شده در کلینیک شفا می‌توان به آزمایشات غربالگری، مشاوره‌های پزشکی، درمان‌های تخصصی و پیگیری‌های پس از درمان اشاره کرد. کلینیک شفا با استفاده از تجهیزات به‌روز و روش‌های نوین درمانی، به بیماران در مسیر درمان کمک می‌کند و محیطی امن و آرام برای آنان فراهم می‌آورد.
روش های درمان سرطان روده بزرگ
درمان سرطان روده بزرگ به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله مرحله پیشرفت بیماری و وضعیت عمومی بیمار. در اینجا برخی از روش‌های درمانی رایج سرطان روده بزرگ را بررسی می‌کنیم:
جراحی
در مراحل اولیه سرطان، جراحی برداشتن تومور سرطانی انجام می شود. در صورتی که سرطان به دیواره روده گسترش نیافته باشد، جراحی موفقیت‌آمیز خواهد بود. اگر سرطان پخش شده باشد، ممکن است بخش‌هایی از کولون یا رکتوم و گره‌های لنفاوی مجاور برداشته شوند. در برخی موارد، کولونوستومی (ایجاد دهانه در دیواره شکم) انجام می‌شود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی از داروهای ضد سرطان به صورت سیستمیک برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش معمولاً بعد از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده به کار می‌رود. شیمی‌درمانی همچنین می‌تواند برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی استفاده شود.
پرتو درمانی
پرتو درمانی به کارگیری اشعه برای تخریب سلول‌های سرطانی است. این روش معمولاً با شیمی‌درمانی ترکیب می‌شود و در مواقعی که سلول‌های سرطانی در نواحی خاصی از بدن متمرکز هستند، مفید است.
داروهای هدفمند
داروهای هدفمند مانند رگورافنیب (Stivarga) برای درمان مراحل پیشرفته سرطان که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شوند. این داروها با مسدود کردن آنزیم‌هایی که رشد سلول‌های سرطانی را تحریک می‌کنند، عمل می‌کنند.
ایمنی درمانی
در ایمنی‌درمانی از سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان استفاده می‌شود. این روش شامل تحریک سیستم ایمنی با استفاده از پروتئین‌های خاص یا ترکیباتی است که به تقویت پاسخ بدن کمک می‌کنند.
روش های دیگر
درمان‌های دیگری مانند حرارت درمانی، سرما درمانی، پیوند سلول‌های بنیادی و درمان‌های دیگری مانند آواستین و گلیوک برای کنترل بیماری در مراحل پیشرفته در نظر گرفته می‌شوند.
عوارض سرطان روده
پس از درمان سرطان روده، افراد ممکن است با برخی عوارض روبرو شوند که در طول زمان تغییرات و بهبودهایی در وضعیت آنها مشاهده می‌شود. برای مدیریت بهتر این عوارض، توجه به نکات زیر مهم است:
1. تغییر در عملکرد روده و جنسی: بعد از جراحی سرطان روده، ممکن است تغییراتی در نحوه عملکرد روده و مثانه ایجاد شود. این مشکلات معمولاً در چند ماه اول بهبود می‌یابند، اما در برخی موارد، ممکن است این فرآیند طولانی‌تر شود. به ویژه مشکلات نعوظ بعد از جراحی سرطان رکتوم شایع است.
2. خستگی: احساس خستگی بعد از جراحی طبیعی است. ورزش‌های سبک و رعایت توصیه‌های پزشک به بهبود وضعیت کمک می‌کند، ولی ممکن است فرد احساس کند که به راحتی خسته می‌شود و نیاز به استراحت بیشتری دارد. استراحت و محدودیت‌های مانند اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند کمک‌کننده باشد.
پیشگیری از سرطان کولون
برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان روده، رعایت نکات زیر ضروری است:
- کاهش مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده
- افزایش مصرف غذاهای گیاهی
- کاهش مصرف چربی‌های غیرضروری
- ورزش منظم و حفظ وزن سالم
- کنار گذاشتن سیگار و کاهش مصرف الکل
- مدیریت استرس و کنترل دیابت
- انجام کولونوسکوپی از 50 سالگی به بعد برای تشخیص زودهنگام
پیش بینی وضعیت بلندمدت بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال با تشخیص زودهنگام
در صورتی که سرطان کولورکتال در مراحل اولیه تشخیص داده شود، میزان درمان موفق و بهبود بالا است. افراد مبتلا به مراحل اولیه این بیماری، در صورت درمان مناسب و بدون عود مجدد، قادر به زندگی سالم برای 5 سال یا بیشتر خواهند بود. این امر به طور چشمگیری باعث بهبود چشم‌انداز زندگی بیماران می‌شود.
بدون دیدگاه