سرطان، واژه ای که فقط شنیدنش قلب را فشرده می‌کند. بیماری که زندگی میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار داده، اما خبر خوب این است که همیشه هم دست بسته مقابلش نمی ایستیم.
ورزش، چیزی فراتر از یک عادت سالم است؛ یک سپر دفاعی قوی در برابر بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان. شاید باورش سخت باشد اما قدم هایی که امروز برمی دارید، می توانند سال ها بعد از شما محافظت کنند. چه برای پیشگیری، چه در طول درمان و حتی بعد از آن، فعالیت بدنی منظم می‌تواند نقش چشمگیری در بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر عود سرطان داشته باشد.
در این مطلب، می خواهیم نگاهی بیندازیم به تاثیر ورزش در سرطان و این که چرا ورزش برای بدن مثل یک دکتر بی صدا عمل می‌کند… و چطور می‌شود با تحرک هوشمندانه، قدمی جدی در مسیر سلامت برداشت.
نقش ورزش در پیشگیری از سرطان
بیش از نیمی از انواع سرطان ها در صورت تشخیص زودهنگام و سبک زندگی سالم، قابل درمان هستند. یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از سرطان، داشتن یک زندگی سالم و فعال است. تحقیقات گسترده نشان داده‌اند که ورزش نه تنها خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد، بلکه از عود مجدد آن نیز جلوگیری می‌کند. حتی در بیماران مبتلا به سرطان، فعالیت بدنی منظم می‌تواند به افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
کم تحرکی، دشمن سلامت
زندگی کم تحرک با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، چاقی و اضافه وزن همراه است. چاقی باعث افزایش سطح انسولین در بدن می‌شود و همین امر می‌تواند رشد و تکثیر سلول های سرطانی را تحریک کند.
ورزش چگونه از سرطان پیشگیری می‌کند؟
- تقویت سیستم ایمنی بدن: ورزش باعث افزایش فعالیت سیستم ایمنی می‌شود. سیستم دفاعی بدن قادر است عوامل مهاجم از جمله سلول‌های سرطانی را شناسایی کرده و فعالیت آن‌ها را سرکوب کند.
- کاهش التهاب: ورزش سطح مواد شیمیایی التهاب‌زا در بدن را کاهش می‌دهد؛ عواملی که با ایجاد زمینه‌های بیماری، از جمله سرطان، در بدن نقش دارند.
- افزایش دفع مواد سمی: فعالیت بدنی منظم مدت‌زمان توقف مواد سمی در روده را کاهش می‌دهد، در نتیجه خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ نیز کم می‌شود.
- تنظیم مصرف انرژی: در مردان، ورزش با به تعادل رساندن مصرف انرژی در بدن، می‌تواند از پیشرفت سرطان پروستات جلوگیری کند.
- کاهش چربی بدن: کاهش چربی از طریق ورزش می‌تواند احتمال ابتلا به برخی سرطان‌ها مانند سرطان سینه و سرطان رحم را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
ورزش و سرطان؛ رابطه ای که نباید نادیده گرفت
شاید تعجب کنید اگر بدانید که ورزش منظم می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و حتی درمان برخی از انواع سرطان ایفا کند. مطالعات زیادی نشان داده اند که تحرک بدنی، در کاهش خطر ابتلا به سرطان هایی مثل ریه، سینه، روده بزرگ، تیروئید، پانکراس، کبد، پروستات، تخمدان و برخی سرطان های خونی تأثیر دارد.
اما تاثیر ورزش در سرطان از کجا می‌آید؟ چرا ورزش تا این حد مهم است؟ پاسخ در مجموعه ای از تغییرات زیستی است که با فعالیت بدنی منظم در بدن اتفاق می افتد. از جمله:
- کنترل سطح انسولین: یکی از عوامل تاثیر ورزش در سرطان، مرتبط با رشد تومورها، بالا بودن میزان انسولین در خون است. ورزش کمک می کند این سطح متعادل بماند، خصوصاً در مورد سرطان هایی مثل سینه و روده بزرگ.
- تغییر در متابولیسم اسیدهای صفراوی: اسیدهای صفراوی اگر بیش از حد در دستگاه گوارش باقی بمانند، می توانند خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش دهند. ورزش این متابولیسم را تنظیم کرده و تماس بدن با این ترکیبات را کاهش می‌دهد.
- کاهش زمان عبور غذا از روده: وقتی غذا سریع تر از دستگاه گوارش عبور کند، مواد مضر زمان کمتری برای تأثیرگذاری روی بافت‌ها خواهند داشت. این موضوع احتمال سرطان روده بزرگ را کم می‌کند.
- تعادل هورمونی: فعالیت بدنی سطح هورمون هایی مثل استروژن و فاکتورهای رشد را تنظیم می‌کند که در رشد برخی از سرطان ها، به ویژه سرطان سینه، نقش دارند.
- تأثیر مثبت بر روحیه: اضطراب، افسردگی و استرس مزمن ممکن است زمینه را برای پیشرفت بیماری فراهم کنند. ورزش، حال روحی را بهبود می‌بخشد و در نتیجه تأثیر مثبتی روی سلامت کلی دارد.
- پیشگیری از چاقی: چاقی یک فاکتور خطر جدی برای انواع مختلفی از سرطان است. با ورزش، کنترل وزن ساده‌تر می‌شود.
- تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب: سیستم ایمنی فعال و التهاب کمتر، یعنی توان بیشتر بدن برای مقابله با سلول‌های غیرطبیعی.
چقدر ورزش کنیم تا از سرطان پیشگیری کنیم؟
شاید برایتان سؤال باشد که دقیقاً چقدر باید ورزش کنیم تا تأثیر مثبتی روی پیشگیری از سرطان داشته باشیم؟ خوشبختانه، پاسخ این سؤال را سازمان جهانی بهداشت به روشنی مشخص کرده. طبق توصیه‌های این سازمان، برای اینکه بدنتان از مزایای ورزش بهره‌مند شود و احتمال ابتلا به بیماری هایی مثل سرطان کاهش پیدا کند، کافی است برنامه ای منظم و متعادل داشته باشید.
✅ بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط در هفته
مثلاً می‌توانید روزی ۳۰ دقیقه پیاده روی سریع یا دوچرخه سواری سبک انجام دهید. اگر وقتتان کم است، می‌توانید روزهایی را طولانی‌تر ورزش کنید تا به این مقدار برسید.
✅ دو روز در هفته تمرین‌های قدرتی یا مقاومتی
این تمرین‌ها میتوانند شامل کار با وزنه، کش‌های تمرینی یا حتی ورزش با وزن بدن مثل اسکوات و شنا بر روی زمین باشند.
💡 تمرینات تعادلی هم فراموش نشه!
تمرین هایی مثل یوگا یا حرکات تعادل روی یک پا، به‌ویژه برای افراد بالای ۶۵ سال خیلی مفید هستند. این نوع فعالیت‌ها علاوه بر تقویت عضلات و تعادل، میتوانند به آرامش ذهنی هم کمک کنند.
🎯 ورزش و کاهش ریسک انواع سرطان‌ها
ورزش نه تنها برای حفظ تناسب اندام مفید است، بلکه می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و حتی کمک به درمان برخی از سرطان ها ایفا کند. در ادامه به بررسی ارتباط ورزش با چند نوع شایع سرطان می پردازیم:
🟢 ورزش و سرطان روده بزرگ (کولورکتال)
فعالیت بدنی منظم باعث کاهش چربی بدن می‌شود و در نتیجه به کاهش مقاومت به انسولین و التهاب کمک می‌کند؛ دو عاملی که مستقیماً با افزایش خطر سرطان روده بزرگ در ارتباط هستند. درواقع، تاثیر ورزش در سرطان به‌ویژه در مورد سرطان‌های دستگاه گوارش، از همین مسیرها قابل بررسی است.
همچنین ورزش با تحریک دستگاه گوارش و کاهش مدت زمان عبور غذا از روده، احتمال تماس مخاط روده با مواد سرطان زا را کم می‌کند. البته هنوز شواهد قطعی در مورد تأثیر این مکانیسم در انسان محدود است، اما بسیاری از یافته های علمی، نقش مثبت تأثیر ورزش در سرطان را تأیید می‌کنند.
🟢 ورزش و سرطان پستان پس از یائسگی
فعالیت بدنی با کاهش چربی بدن، به کاهش سطح استروژن و انسولین در خون کمک می‌کند. این تغییرات هورمونی نقش مهمی در کاهش خطر رشد سرطان پستان، به‌ویژه در زنان یائسه دارند. علاوه بر آن، ورزش منظم باعث تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، و بهبود عملکرد فاکتورهای رشد (مانند IGF) می‌شود که همگی در کنترل رشد سلول‌های سرطانی مؤثرند.
🟢 ورزش و سرطان پستان قبل از یائسگی
اگرچه تمرکز اغلب بر سرطان پستان بعد از یائسگی است، اما ورزش در دوران پیش‌یائسگی هم مؤثر است.
مطالعات نشان داده‌اند که فعالیت بدنی می‌تواند با کاهش سطح هورمون های جنسی و افزایش طول چرخه قاعدگی، احتمال بروز سرطان پستان را کاهش دهد.
🟢 ورزش و سرطان آندومتر
فعالیت بدنی منظم، با کاهش چربی بدن و تنظیم سطح هورمون های جنسی مثل استرادیول، خطر ابتلا به سرطان آندومتر را نیز پایین می‌آورد. همچنین ورزش با کاهش التهاب مزمن و بهبود حساسیت به انسولین، اثر محافظتی بر این سرطان دارد.
🟢 ورزش و سرطان ریه
شاید تعجب‌آور باشد، اما حتی برای سرطان ریه هم ورزش می تواند مؤثر باشد؛ چه در پیشگیری و چه در روند درمان. وقتی درباره تاثیر ورزش در سرطان صحبت می‌کنیم، منظور فقط جلوگیری از ابتلا نیست، بلکه کمک به افزایش توان جسمی، کاهش اضطراب و بهبود روحیه در طول درمان نیز مدنظر است. ورزش های هوازی ملایم مثل پیاده روی یا تمرینات کششی سبک، نقش مؤثری در این مسیر ایفا می‌کنند و باعث می‌شوند بیماران بهتر با درمان های سنگین کنار بیایند و کیفیت زندگی بالاتری تجربه کنند.
جالب است بدانید که حتی اگر ورزش منجر به کاهش وزن نشود، باز هم فواید آن برای بدن قابل توجه است. تأثیر ورزش در سرطان شامل مجموعه ای از مزایا می‌شود: از تنظیم سطح هورمون‌ها و تقویت سیستم ایمنی گرفته تا کاهش استرس اکسیداتیو، ارتقای ترمیم DNA و حتی بهبود عملکرد سلول‌ها.
💡 اگر می‌خواهید ورزش را به شکل هدفمند برای پیشگیری یا بهبود وضعیت جسمی در برابر سرطان شروع کنید، حتماً با یک مربی متخصص یا پزشک مشورت کنید تا برنامه ای متناسب با شرایط شما طراحی شود.
⛔ چه زمانی باید از برخی ورزش ها اجتناب کرد؟
ورزش برای بیشتر افراد مبتلا به سرطان مفید است اما در بعضی شرایط خاص باید با دقت و احتیاط بیشتری ورزش کرد. در ادامه چند مورد از این شرایط را بررسی می کنیم:
🦴 اگر سرطان بر استخوان ها تأثیر گذاشته باشد
اگر سرطان به استخوان ها سرایت کرده یا باعث تضعیف آن ها شده باشد، خطر شکستگی استخوان بالا می‌رود. در این شرایط، باید از ورزش های پرفشار مثل دویدن یا تمرین با وزنه سنگین خودداری کرد.
✅ پیشنهاد: شنا یا ورزش در آب گزینه های مناسبی هستند چون فشار کمتری به استخوان ها وارد می کنند. یوگا هم معمولاً ایمن است و به حفظ انعطاف پذیری بدن کمک می‌کند.
🛡️ اگر سیستم ایمنی بدن ضعیف شده باشد
بعضی درمان های سرطان باعث تضعیف سیستم ایمنی می شوند. در این صورت، احتمال ابتلا به عفونت بالا می‌رود.
✅ پیشنهاد: از ورزش در مکان های عمومی یا شلوغ مثل باشگاه ها پرهیز کنید و تا جای ممکن در خانه یا فضای باز و کم‌تردد ورزش کنید. با پزشک مشورت کنید تا بهترین گزینه ها را برایتان مشخص کند.
🔌 در صورت ابتلا به نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی یکی از عوارض درمان های سرطان است که باعث بی حسی، گزگز یا درد در دست و پا می شود. این مشکل می تواند تعادل فرد را هم دچار اختلال کند.
✅ پیشنهاد: استفاده از دوچرخه ثابت یا تمرین هایی که تعادل را به چالش نمی کشند می تواند ایمن تر باشد.
🛌 بعد از بعضی از جراحی ها
پس از جراحی های خاص، به خصوص جراحی های بزرگ یا آن هایی که ناحیه شکم یا قفسه سینه را درگیر کرده اند، نیاز به استراحت بیشتری دارید.
✅ پیشنهاد: قبل از شروع هر نوع فعالیت بدنی، حتماً با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید تا بر اساس شرایط بدن تان راهنمایی‌تان کند.
⚠️ در کل، نکته مهم این است که هر نوع ورزش یا برنامه حرکتی باید متناسب با شرایط شخصی شما باشد. با پزشک، فیزیوتراپیست یا مربی متخصص در زمینه سرطان مشورت کنید تا بهترین نتیجه را بدون خطر برایتان رقم بزنند.
در مسیر مبارزه با سرطان، درمان‌های پزشکی به تنهایی کافی نیستند؛ بلکه ترکیب آن‌ها با سبک زندگی سالم و فعالیت بدنی منظم، می‌تواند بهبودی را تسریع کند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. در کلینیک تخصصی شفا گرگان، با بهره‌گیری از بهترین پزشکان متخصص و رویکردی جامع به درمان سرطان، نقش عوامل تکمیلی همچون تاثیر ورزش در سرطان نیز جدی گرفته می‌شود. بیماران در این مرکز علاوه بر دریافت درمان های پزشکی دقیق، با راهکارهایی برای افزایش تحرک روزانه آشنا می‌شوند که به کاهش عوارض درمان، تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر عود سرطان کمک می‌کند. کلینیک شفا گرگان، جایی که درمان علمی و زندگی سالم دست در دست هم می‌دهند.
بدون دیدگاه