سرطان یکی از بیماری‌هایی است که تأثیرات عمیقی بر زندگی فردی و اجتماعی دارد و در برخی خانواده‌ها شیوع بیشتری پیدا می‌کند. اما این به معنای آن نیست که همه موارد سرطان ارثی هستند. در حقیقت، در مواردی که سرطان به طور ارثی منتقل می‌شود، علت آن جهش های ژنتیکی خاص است که از والدین به فرزندان منتقل می‌شود. این جهش‌ها می‌توانند شانس ابتلا به سرطان را افزایش دهند، اما به این معنا نیست که فرد قطعاً به این بیماری مبتلا خواهد شد. داشتن ژن‌های جهش یافته تنها احتمال بروز بیماری را بالا می‌برد، نه یک حکم قطعی. بنابراین، داشتن اطلاعات دقیق در مورد سرطان‌های ارثی و اقدامات پیشگیرانه می‌تواند به شما کمک کند تا با آگاهی بیشتری در برابر این بیماری قرار بگیرید.
آیا سرطان ارثی به همه فرزندان منتقل می‌شود؟
اگر یکی از والدین دارای جهش ژنتیکی مرتبط با سرطان باشد، احتمال انتقال آن به فرزندان وجود دارد، اما این انتقال لزوماً شامل همه فرزندان نمی‌شود. برخی افراد ممکن است حامل این ژن‌ها باشند اما هرگز به سرطان مبتلا نشوند. در برخی موارد، ژن جهش‌یافته ممکن است در فردی غیرفعال باقی بماند اما به نسل بعدی منتقل شده و در فرزند او فعال شود.
ریسک ابتلا به سرطان در خانواده چگونه تعیین می‌شود؟
خطر ابتلا به سرطان در خانواده تحت تأثیر میزان نزدیکی به فرد مبتلا قرار دارد. هرچه فرد بیمار از نظر خانوادگی به شما نزدیک‌تر باشد، احتمال ابتلای شما بیشتر خواهد بود. برای مثال، اگر یکی از بستگان درجه یک مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر به سرطان مبتلا باشد، ریسک ابتلا در شما بیشتر از حالتی است که پدربزرگ یا مادربزرگتان مبتلا باشد. همچنین، سرطان‌های ارثی معمولاً در چندین نفر از اعضای یک خانواده ظاهر می‌شوند و الگوی مشخصی از انتقال در نسل‌های مختلف نشان می‌دهند.
چگونه یک سرطان ارثی یا خانوادگی را تشخیص دهید؟
تشخیص سرطان ارثی یا خانوادگی معمولاً از طریق بررسی تاریخچه خانوادگی و ارزیابی الگو های بروز سرطان در خانواده انجام می‌شود. اگر سرطان در چندین نفر از خانواده وجود داشته باشد و به خصوص اگر نشانه‌های خاصی از سرطان های ارثی مشاهده شود، احتمال اینکه سرطان ارثی باشد بیشتر می‌شود. در اینجا برخی از نشانه‌ها و نکاتی که می‌توانند به تشخیص سرطان ارثی کمک کنند آورده شده است:
- وجود سرطان های مشابه در چندین نسل: اگر سرطان در چندین نسل از خانواده (مانند پدربزرگ، پدر و پسر) وجود داشته باشد، این ممکن است نشان دهنده یک سندرم سرطان خانوادگی باشد.
- نوع سرطان‌ها: برخی سرطان‌ها به صورت ارثی در خانواده‌ها ظاهر می‌شوند. این معمولاً در سرطان‌هایی که نادر هستند و بیشتر از حد معمول در خانواده‌ها تکرار می‌شوند، مشاهده می‌شود. به طور مثال، سرطان سینه و تخمدان در خانواده‌هایی که دارای سندرم سرطان سینه و تخمدان ارثی هستند، شایع‌تر است.
- سن پایین ابتلا به سرطان: ابتلا به سرطان در سنین پایین‌تر از حد معمول (مثلاً سرطان روده بزرگ در یک جوان زیر 30 سال) ممکن است نشانه‌ای از یک سندرم سرطان خانوادگی باشد.
- بیش از یک نوع سرطان در یک فرد: ابتلا به چند نوع سرطان در یک فرد (مثل سرطان سینه و تخمدان در یک زن) می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک سندرم سرطان ارثی باشد.
- وجود سرطان در جفت اندام‌ها: سرطان‌هایی که در هر دو اندام یک جفت (مثل هر دو سینه یا هر دو کلیه) رخ می‌دهند، نیز می‌توانند نشانه‌ای از سرطان خانوادگی باشند.
- وجود سرطان‌های دوران کودکی در خانواده: وجود چندین مورد از سرطان‌ر های دوران کودکی در یک خانواده می‌تواند هشداردهنده باشد و به ارزیابی ژنتیکی نیاز داشته باشد.
- تاریخچه تست‌های ژنتیکی: اگر کسی در خانواده آزمایش ژنتیکی انجام داده و نتایج غیرطبیعی نشان داده شده باشد، این می‌تواند شواهدی برای وجود سرطان ارثی باشد.
برای تایید وجود سرطان ارثی، معمولا نیاز به مشاوره ژنتیکی و انجام آزمایش‌های ژنتیکی ویژه است. این آزمایش‌ها می‌توانند به شناسایی جهش‌های ژنی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند، کمک کنند. در صورت تشخیص سرطان ارثی در خانواده، پزشک می‌تواند راهکارهایی مانند غربالگری منظم یا مشاوره پیشگیرانه را پیشنهاد دهد. در صورت مشاهده هرگونه علامت مشکوک در فرزندتان، مراجعه به کلینیک شفا گرگان می‌تواند گام مهمی در تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر سرطان باشد
دریافت نوبت از بهترین متخصصان تشخیص و درمان سرطان در گرگان:
- جهت اخذ نوبت کلیک نمائید: دکتر فرزانه باقری
- جهت اخذ نوبت کلیک نمائید: دکتر محمود عبدالهی
- جهت اخذ نوبت کلیک نمائید: دکتر نسیم فیضی
نمونه هایی از سرطان خانوادگی
سرطان های ارثی انواع مختلفی دارند که به دلیل جهش‌های ژنتیکی خاص در خانواده‌ها به‌طور مکرر مشاهده می‌شوند. این جهش‌ها معمولاً از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند و خطر ابتلا به برخی انواع سرطان را افزایش می‌دهند. مهم‌ترین سرطان‌های ارثی که به‌طور معمول به دلیل جهش‌های ژنتیکی انتقال می‌یابند عبارتند از:
سرطان سینه
سرطان سینه یکی از شایع‌ترین سرطان‌های ارثی است که معمولاً به دلیل جهش‌های در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 بروز می‌کند.
سرطان تخمدان
این نوع سرطان ارتباط نزدیکی با جهش‌های BRCA1 و BRCA2 دارد و در خانواده‌های خاصی به‌طور مکرر مشاهده می‌شود.
سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ ممکن است به دلیل جهش‌های ژن‌های APC یا MMR باشد. در برخی خانواده‌ها این نوع سرطان به‌طور ارثی منتقل می‌شود.
سرطان پروستات
سرطان پروستات ممکن است با جهش‌های ژن‌های BRCA1 و BRCA2 یا ژن‌های دیگر مرتبط باشد و در برخی خانواده‌ها به‌طور مکرر دیده می‌شود.
سرطان رحم
سرطان رحم، به‌ویژه در مواردی که با سندرم لینچ مرتبط باشد، می‌تواند به‌طور ارثی منتقل شود و بیشتر در افراد دارای سابقه خانوادگی رخ می‌دهد.
سرطان معده
این سرطان در برخی خانواده‌ها به دلیل جهش‌های خاص ژنتیکی رخ می‌دهد و می‌تواند از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.
سرطان کلیه
سرطان کلیه می‌تواند با جهش‌های ژنتیکی مانند VHL مرتبط باشد که خطر ابتلا به این سرطان را در برخی خانواده‌ها افزایش می‌دهد.
ژنتیک و سرطان سینه
سرطان سینه، به عنوان شایع‌ترین سرطان در میان زنان، تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. از جمله این عوامل می‌توان به جنسیت مونث و افزایش سن اشاره کرد. همچنین، سابقه خانوادگی سرطان سینه یا تخمدان می‌تواند به عنوان یک عامل خطر مهم در ابتلا به سرطان سینه شناخته شود. به طور تقریبی، ۵ درصد از موارد سرطان سینه به دلایل ژنتیکی و ارثی هستند که اغلب به تغییرات در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 مربوط می‌شود.
ژنتیک و سرطان روده
سرطان روده یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در هر دو جنس است. بیش از ۸۰ درصد از موارد سرطان روده در افراد بالای ۶۰ سال مشاهده می‌شود. سن به عنوان بزرگ‌ترین عامل خطر در ابتلا به این بیماری شناخته می‌شود. بسیاری از سرطان‌های روده می‌توانند با تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی پیشگیری شوند. اما برخی موارد نیز به دلیل جهش‌های ژنتیکی در خانواده‌ها رخ می‌دهند که می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد.
آزمایش سرطان های ارثی
اگر یکی از اعضای خانواده یا بستگان شما به سرطان مبتلا شده و این نگرانی را برای شما ایجاد کرده است که ممکن است شما نیز مبتلا به این بیماری باشید، انجام آزمایش‌های ژنتیک می‌تواند یک راهکار مفید باشد. با این حال، قبل از انجام هرگونه آزمایش، باید به یک متخصص ژنتیک مراجعه کنید و سابقه خانوادگی خود را با او در میان بگذارید. متخصص ژنتیک با بررسی وضعیت شما، تصمیم می‌گیرد که آیا شما نیاز به آزمایش دارید یا خیر. همچنین در صورت نیاز به آزمایش‌های ژنتیک، نوع آزمایش‌های مورد نیاز شما نیز مشخص خواهد شد.
روش های انجام آزمایش ژنتیک
آزمایش ژنتیک معمولاً با گرفتن نمونه خون یا بزاق از فرد انجام می‌شود. در آزمایشگاه، نمونه‌ها تحت بررسی و آنالیز دقیق قرار می‌گیرند تا تغییرات DNA که نشان‌دهنده وجود یک جهش ژنی هستند، شناسایی شوند. هدف از این آزمایش تنها به دست آوردن نتیجه نیست، بلکه به دست آوردن اطلاعاتی است که می‌توانند به شما کمک کنند تا خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهید. به همین دلیل، آزمایش معمولاً از فردی که قبلاً مبتلا به سرطان بوده، آغاز می‌شود.
اگر بستگان شما جهش ژنتیکی نداشته باشند، نیازی به انجام آزمایش برای فرزندان شما نخواهد بود. اما اگر جهش ژنتیکی در آن‌ها شناسایی شود، دیگر اعضای خانواده می‌توانند آزمایش ژنتیک انجام دهند.
آزمایش ژنتیک در کودکان
کودکان فقط زمانی می‌توانند آزمایش‌های ژنتیک انجام دهند که در سنی باشند که شروع غربالگری سرطان مانند ماموگرافی یا کولونوسکوپی منطقی باشد، یا جراحی برای کاهش خطر سرطان قابل انجام باشد.
آزمایش ژنتیک سرطان سینه و تخمدان
سرطان سینه و تخمدان یکی از شایع‌ترین سرطان‌های ارثی هستند که به دلیل جهش در دو ژن BRCA1 و BRCA2 بروز می‌کنند. در حالت طبیعی، این دو ژن به همراه سایر ژن‌ها در سلول‌ها برای جلوگیری از بروز و پیشرفت سرطان همکاری می‌کنند. اما زمانی که جهش‌هایی در این ژن‌ها رخ می‌دهد، خطر ابتلا به سرطان‌های پروستات، پانکراس، سینه و تخمدان افزایش می‌یابد.
یکی از روش‌های تشخیص این جهش‌ها، انجام آزمایش ژنتیک است. در برخی موارد، ممکن است جهش‌های دیگری در ژن‌ها وجود داشته باشد که هنوز شناسایی نشده‌اند. بنابراین، حتی اگر جواب آزمایش ژنتیک منفی باشد، نمی‌توان با قطعیت گفت که فرد از سندرم سرطان ارثی مصون است.
نحوه انجام آزمایش ژنتیک
آزمایش ژنتیک معمولاً از طریق بزاق دهان یا آزمایش خون انجام می‌شود. در این آزمایش، پزشکان و محققان عملکرد ژن‌های شما در خصوص محافظت بدن در برابر سرطان را بررسی می‌کنند. اگر جهش یا نقص عملکرد در هر یک از ژن‌ها شناسایی شود، پس از آن مشاوره‌های پزشکی و معاینات بالینی آغاز خواهد شد.
بیشتر بخوانید: بهترین کلینیک تشخیص و درمان انواع سرطان در گرگان
پس از شناسایی جهش ژنتیکی چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر جهش در ژن های BRCA1 یا BRCA2 شناسایی شود و احتمال ابتلا به سرطان بالا باشد، فرد تحت نظر پزشک قرار می‌گیرد. بسته به نتایج آزمایش، گزینه‌های درمانی مختلفی مانند درمان دارویی یا جراحی‌های پیشگیرانه ممکن است مورد استفاده قرار گیرند تا خطر ابتلا به سرطان کاهش یابد.
بدون دیدگاه