رابطه بین ویروس اچ پی وی و سرطان | راه های پیشگیری از آن

آیا میدانید که زگیل تناسلی باعث سرطان می شود؟! ویروس پاپیلومای انسانی یا همان ویروس اچ پی وی  (HPV) که عامل زگیل تناسلی است، یک ویروس مقاربتی بسیار شایع است که معمولاً از طریق تماس پوستی از فردی به فرد دیگر سرایت می کند. البته تماس پوستی تنها راه انتقال این ویروس نیست.

رابطه بین این ویروس و بروز انواع سرطان، به‌ویژه سرطان دهانه رحم، یکی از شناخته‌ شده‌ ترین ارتباطات در دنیای پزشکی است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بیش از ۹۹ درصد موارد سرطان دهانه رحم به نوعی با عفونت ناشی از این ویروس در ارتباط‌اند. البته تأثیر اچ‌ پی‌ وی تنها محدود به این ناحیه نیست؛ بلکه می‌تواند در شکل‌ گیری سرطان‌ های ناحیه تناسلی خانم ها  آلت تناسلی، واژن، فرج و حتی برخی از سرطان‌های سر و گردن نیز نقش داشته باشد.در این مقاله، به بررسی نحوه عملکرد این ویروس در سلول‌ های بدن، و روش‌ های پیشگیری با ویروس اچ پی وی خواهیم پرداخت.

ویروس اچ پی وی چگونه باعث ایجاد سرطان می‌ شود؟

ویروس اچ‌پی‌وی (HPV) از جمله ویروس‌هایی است که ساختار ساده‌ای دارد و تنها از یک پوشش پروتئینی و رشته‌ای از DNA یا RNA تشکیل شده است. در واقع، این ماده ژنتیکی حاوی دستورالعمل‌هایی برای تکثیر ویروس و ساخت پروتئین‌ های لازم برای بقای آن است. زمانی که سلول‌ های سنگفرشی در نواحی‌ای مانند دهانه رحم یا آلت تناسلی به ویروس اچ‌ پی‌ وی آلوده می‌شوند، DNA ویروس وارد سلول میزبان شده و کنترل فرآیندهای طبیعی آن را مختل می‌ کند.

پس از ورود، DNA ویروس شروع به تکثیر درون سلول می‌کند و در این فرآیند، به ساختار ژنوم سلولی آسیب می‌ زند. این اختلال موجب می‌شود تنظیم چرخه طبیعی تقسیم سلولی از بین برود و سلول‌ها بدون کنترل شروع به تقسیم و رشد کنند. در چنین شرایطی، سلول‌های تغییر یافته به سلول‌های سرطانی یا انکوژن تبدیل می‌شوند و به‌تدریج بافت پوششی ناحیه آلوده (اپی‌تلیوم) را دربر می‌گیرند.با پیشرفت بیماری، این سلول‌های سرطانی قادرند از محل اولیه خود جدا شده و به سایر بخش‌های بدن دست‌اندازی (متاستاز) کنند. این فرآیند می‌تواند در مدت نسبتاً کوتاهی عملکرد اندام‌های حیاتی را مختل کرده و سلامت و حیات فرد را به‌طور جدی تهدید کند.

راهکارهایی برای کاهش اثرات سرطان‌زایی ویروس اچ پی وی

۱. پیشگیری از ابتلا

• رعایت بهداشت جنسی و کاهش تماس با منابع آلوده، نخستین گام برای پیشگیری از عفونت HPV است.

• واکسیناسیون به‌موقع علیه انواع پرخطر ویروس، نقش کلیدی در کاهش احتمال ابتلا به سرطان‌ های مرتبط با اچ‌پی‌وی دارد.

۲. شروع سریع درمان در صورت ابتلا

• مطالعات نشان می‌دهند که سرطان‌زایی HPV تنها زمانی رخ می‌دهد که عفونت مزمن شده و درمان نشود.

• هرچه درمان سریع‌ تر آغاز شود، احتمال پیشرفت به ضایعات سرطانی کاهش می‌یابد.

۳. استفاده از پکیج دارویی اختصاصی

• پکیج دارویی مرکز اچ‌ پی‌ وی شامل انواع داروهای موثر با فرمولاسیون‌های جدید برای تایپ‌های مختلف HPV، از جمله تایپ‌های پرخطر سرطانی است.

• این داروها با رعایت محرمانگی بیمار و بدون عوارض جانبی، می‌توانند زگیل‌ های تناسلی را از بین برده و خطر سرطانی شدن آن‌ ها را کاهش دهند.

۴. مدت زمان درمان 

• طول دوره درمان بسته به شدت و گستردگی عفونت حدود ۲ سال طول می‌کشد و نیازمند پیگیری منظم توسط پزشک متخصص است.

چه نوع سرطانی توسط ویروس اچ پی وی ایجاد می شود؟

بر اساس نتایج پژوهش‌های گسترده، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) با بروز چند نوع مختلف از سرطان‌ها ارتباط مستقیم دارد. این ویروس می‌تواند در بافت‌های مختلف بدن تغییرات سلولی ایجاد کند که در صورت تداوم عفونت، به رشد سلول‌های غیرطبیعی و در نهایت به سرطان منجر می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین سرطان‌های مرتبط با اچ‌پی‌وی معرفی شده‌اند:

۱. سرطان دهانه رحم (Cervical Cancer)

رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع سرطان ناشی از اچ‌پی‌وی، سرطان دهانه رحم است. طبق آمار، حدود ۷۰ درصد از موارد ابتلا به این سرطان به دو نوع پرخطر ویروس یعنی HPV-16 و HPV-18 مربوط می‌شود. البته باید توجه داشت که بیشتر عفونت‌های تناسلی اچ‌پی‌وی منجر به سرطان نمی‌شوند و در بسیاری از افراد، سیستم ایمنی بدن قادر است ویروس را به‌طور طبیعی از بین ببرد.
با این حال، در مواردی که ویروس در بدن باقی بماند، احتمال بروز تغییرات پیش‌سرطانی افزایش می‌یابد. تشخیص زودهنگام از طریق آزمایش پاپ‌اسمیر یا HPV تست و پیگیری درمانی توسط متخصص انکولوژی زنان می‌تواند شانس درمان کامل را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

۲. سرطان‌های دهان و گلو (Oral & Oropharyngeal Cancers)

ویروس اچ‌پی‌وی می‌تواند در ایجاد سرطان‌های دهان، سرطان زبان و ناحیه اوروفارنکس (بخش میانی گلو بین لوزه‌ها و تارهای صوتی) نیز نقش داشته باشد. متأسفانه، آمار ابتلا به این نوع سرطان‌ها در سال‌های اخیر روندی صعودی داشته است. این نوع سرطان معمولاً در اثر تماس دهانی با فرد آلوده ایجاد می‌شود و در مردان بیشتر از زنان مشاهده می‌شود.

۳. سایر سرطان‌های مرتبط با HPV

علاوه بر موارد بالا، ویروس اچ‌پی‌وی می‌تواند باعث بروز سرطان در نواحی دیگر دستگاه تناسلی نیز شود، از جمله:

• سرطان مقعد (Anal Cancer)

• سرطان پروستات در مردان (Penile Cancer)

• سرطان واژن (Vaginal Cancer)

• سرطان ولو یا دهانه واژن (Vulvar Cancer)

در مجموع، می‌توان گفت که ویروس اچ‌پی‌وی یکی از مهم‌ترین عوامل ویروسی سرطان‌زا در بدن انسان است. آگاهی از راه‌های انتقال، واکسیناسیون و انجام منظم آزمایش‌های غربالگری مانند پاپ اسمیر و…، کلید اصلی پیشگیری از این سرطان‌ها به شمار می‌آید.