وقتی نام سرطان خون به میان می آید، اغلب تصویری مبهم و کلی از بیماری در ذهن شکل می‌گیرد. اما واقعیت این است که سرطان خون، تنها یک بیماری خاص نیست؛ بلکه مجموعه ای از چندین نوع سرطان متفاوت است که هر کدام منشأ، روند پیشرفت، علائم و درمان خاص خود را دارند. از لوسمی های تهاجمی در کودکان گرفته تا میلوماهای مزمن در سالمندان، طیف گسترده ای از این بیماری ها وجود دارد که دانستن تفاوت آن ها می تواند نجات بخش باشد. در این مقاله، قصد داریم با نگاهی تخصصی و در عین حال قابل فهم، به بررسی مهم ترین و شایع ترین انواع سرطان خون در کودکان و بزرگسالان بپردازیم.
بیشتر بخوانید: تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم | کدام کشنده است؟
🧬 انواع سرطان خون کدام اند؟
بسیاری از مردم زمانی که واژه “سرطان خون” را می‌شنوند، تصور می کنند تنها با یک نوع خاص از سرطان روبه‌رو هستند؛ اما حقیقت این است که سرطان خون، عنوانی کلی برای گروهی از سرطان ها است که بر سلول های خونی، مغز استخوان و سیستم لنفاوی تأثیر می‌گذارند. این سرطان ها بسته به نوع سلول درگیر و سرعت رشد، به چندین نوع مختلف تقسیم می‌شوند.
۱. لوسمی حاد میلوئیدی (AML) | شایع ترین سرطان خون در بزرگسالان چیست؟
لوسمی حاد میلوئیدی (Acute Myeloid Leukemia) یکی از متداول ترین انواع سرطان خون در بزرگسالان است که از مغز استخوان آغاز می شود. در این نوع سرطان، سلول های بنیادی به جای تبدیل شدن به گلبول های بالغ، به صورت غیرطبیعی رشد کرده و در مراحل نارس باقی می مانند.
⚠️ هشدار: در سرطان خون AML، سلول های غیرطبیعی با سرعت بالا تکثیر می‌شوند و جلوی تولید سلول‌های خونی سالم را می‌گیرند، عملکرد بدن را مختل کرده و در عرض چند هفته می‌توانند پیشرفت شدید داشته باشند؛ بنابراین درمان فوری ضروری است.
علائم لوسمی AML :
- خستگی مفرط و ضعف عمومی
- کبودی یا خونریزی
- تب های بی دلیل
- عفونت های مکرر
- درد استخوان یا مفاصل
- کاهش اشتها و وزن
۲. لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) | دشمن بی رحم کودکان را بشناسید
لوسمی حاد لنفوبلاستیک (Acute Lymphoblastic Leukemia) نوعی دیگر از سرطان خون است که بیشتر در کودکان شایع می باشد. این بیماری زمانی رخ می دهد که لنفوسیت ها (نوعی از گلبول های سفید) به طور غیرطبیعی در مغز استخوان تکثیر می شوند.
⚠️ هشدار: سرطان خون ALL با رشد بسیار سریع همراه است و اگر به موقع درمان نشود، می تواند در مدت کوتاهی به اندام های حیاتی بدن مانند مغز، کبد و غدد لنفاوی گسترش یابد.
علائم لوسمی ALL:
- رنگ پریدگی یا کم خونی
- خونریزی یا کبودی بدون دلیل
- درد استخوان ها
- بزرگ شدن غدد لنفاوی، طحال یا کبد
- تب مداوم یا عفونت های پی در پی
- مشکلات تنفسی یا درد قفسه سینه
بیشتر بخوانید: هر آنچه که باید از انواع رایج سرطان در کودکان بدانید
۳. لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL) | سرطان آرام اما پیش رونده
لوسمی مزمن لنفوسیتی (Chronic Lymphocytic Leukemia) عمدتاً در بزرگسالان بالای ۵۵ سال دیده می شود و برخلاف انواع حاد، پیشروی کندتری دارد. این سرطان از گلبول های سفید لنفوسیتی منشأ می گیرد که به صورت تدریجی و آهسته تکثیر می شوند.
⚠️ هشدار: بسیاری از انواع سرطان خون در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند و تنها از طریق یک آزمایش خون معمولی قابل تشخیص اند؛ غفلت از بررسی‌های دوره‌ای می‌تواند تشخیص به‌موقع را به‌تعویق بیندازد.
علائم CLL:
- خستگی و بی حالی
- بزرگ شدن بدون درد غدد لنفاوی
- عفونت‌های مکرر
- کاهش وزن بی دلیل
- تعریق شبانه
- کم خونی یا خونریزی آسان
۴. لوسمی مزمن میلوئیدی (CML) | بیماری ای که گاهی سال ها پنهان می ماند
لوسمی مزمن میلوئیدی (Chronic Myeloid Leukemia) نوعی از سرطان خون است که بیشتر در بزرگسالان مشاهده می شود و معمولاً به آرامی شروع می شود. این بیماری با تغییرات ژنتیکی خاصی در سلول های بنیادی مغز استخوان همراه است که منجر به تولید بی رویه گلبول های سفید غیرطبیعی می شود.
علائم CML:
- احساس سیری یا فشار در سمت چپ شکم (بزرگ شدن طحال)
- خستگی شدید
- تب یا تعریق شبانه
- درد استخوان یا مفاصل
- کاهش وزن
- گاهی بدون علامت و تنها در آزمایش های تصادفی تشخیص داده می‌شود
۵. لنفوم هوچکین | اولین نوع شناسایی شده لنفوم چیست؟
لنفوم هوچکین (Hodgkin Lymphoma) نوعی سرطان سیستم لنفاوی است که معمولاً از غدد لنفاوی آغاز می شود. وجه تمایز آن وجود سلول های غیرطبیعی به نام سلول‌های رید-اشتنبِرگ در نمونه بیوپسی است.
⚠️ هشدار: لنفوم هوچکین اغلب جوانان بین ۱۵ تا ۳۵ سال و افراد مسن‌تر را درگیر می‌کند؛ اما خوشبختانه در صورت تشخیص زودهنگام، یکی از سرطان هایی‌ست که به‌خوبی به درمان پاسخ می‌دهد.
علائم لنفوم هوچکین:
- تورم بدون درد غدد لنفاوی (به ویژه در گردن یا زیربغل)
- تب مداوم و تعریق شبانه
- کاهش وزن غیرعمدی
- خارش پوست
- خستگی شدید
۶. لنفوم غیرهوچکین | دنیای پیچیده ای از سرطان های لنفاوی
لنفوم غیرهوچکین (Non-Hodgkin Lymphoma) گروه بزرگی از سرطان های سیستم لنفاوی را شامل می‌شود که از سلول های B یا T منشأ می‌گیرند. برخلاف نوع هوچکین، سلول های رید-اشتنبِرگ در آن دیده نمی‌شود.
علائم لنفوم غیرهوچکین:
- بزرگ شدن بدون درد غدد لنفاوی
- درد شکم یا قفسه سینه
- تب و تعریق شبانه
- کاهش وزن
- خستگی یا ضعف مداوم
۷. میلوما | سرطان سلول های پلاسما در مغز استخوان
میلوما (Multiple Myeloma) نوعی سرطان خونی است که از سلول های پلاسما منشأ می‌گیرد؛ سلول هایی که مسئول تولید آنتی بادی ها هستند. در این بیماری، سلول های پلاسما به صورت کنترل نشده تکثیر می‌شوند و مغز استخوان و اندام های مختلف از جمله کلیه ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
⚠️ هشدار: میلوما معمولاً در افراد بالای ۶۵ سال بروز می‌کند و در صورت تشخیص دیرهنگام، می‌تواند منجر به شکستگی استخوان، کم‌خونی شدید و اختلالات جدی کلیوی شود. تشخیص به‌موقع حیاتی است.
علائم میلوما:
- درد استخوان (مخصوصاً در ستون فقرات یا دنده‌ها)
- شکستگی استخوان‌ها با آسیب های جزئی
- خستگی مفرط
- عفونت های مکرر
- سطح بالای کلسیم خون (تهوع، یبوست، گیجی)
- نارسایی کلیوی
بیشتر بخوانید: روش های قطعی درمان سرطان در سال ۱۴۰۴ در گرگان _ خبر خوش برای گلستانی ها
🔬 روش های تشخیص انواع سرطان خون
چگونه پزشکان به سرطان خون پی می‌برند؟ تشخیص سرطان خون فرآیندی چندمرحله ای و دقیق است که با هدف شناسایی نوع دقیق بیماری، شدت آن و تعیین بهترین روش درمان انجام می‌شود. در ادامه با رایج ترین و تخصصی ترین روش های تشخیصی آشنا می‌شوید:
1. آزمایش خون (CBC)
اولین و ساده ترین گام در تشخیص سرطان خون، آزمایش شمارش کامل سلول های خونی (CBC) است. این آزمایش می‌تواند وجود گلبول های سفید غیرطبیعی، کم‌خونی یا تعداد کم پلاکت ها را مشخص کند. در برخی از انواع سرطان خون، مثل لوسمی، تعداد گلبول های سفید بسیار بالا یا غیرطبیعی است.
2. نمونه برداری از مغز استخوان (بیوپسی و آسپیراسیون)
اگر نتایج CBC غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است نمونه ای از مغز استخوان (معمولاً از لگن) بردارد تا سلول های سرطانی را زیر میکروسکوپ بررسی کند. این تست، کلیدی ترین روش برای تشخیص نوع دقیق سرطان خون است.
3. آزمایش های سیتوژنتیک و مولکولی
این تست ها به بررسی تغییرات ژنتیکی در سلول های مغز استخوان یا خون می‌پردازند. شناسایی جهش های خاص ژنتیکی می تواند به انتخاب روش درمان مناسب کمک کند.
4. ایمونوفنوتیپ سازی (Immunophenotyping)
در این روش از آنتی‌بادی‌ها برای شناسایی نوع دقیق سلول های سرطانی استفاده می شود. این اطلاعات برای تعیین نوع سرطان خون (مثلاً لوسمی لنفوبلاستیک یا میلوئیدی) بسیار حیاتی است.
5. پرتونگاری و تصویربرداری پزشکی (CT Scan، MRI، PET Scan)
اگر پزشک به درگیری اندام های دیگر مانند طحال، کبد یا غدد لنفاوی مشکوک باشد، ممکن است تصویربرداری پزشکی برای بررسی گسترش سرطان انجام شود.
6. آزمایش مایع نخاعی (LP یا Lumbar Puncture)
برای بررسی اینکه آیا سلول های سرطانی وارد سیستم عصبی مرکزی شده‌اند یا نه، ممکن است نمونه ای از مایع مغزی-نخاعی از ناحیه کمر گرفته شود.
بیشتر بخوانید: راز تغذیه در درمان سرطان؛ چه بخوریم و چه نخوریم؟
🏥 بهترین کلینیک تشخیص و درمان انواع سرطان خون در گلستان
اگر به دنبال یک مرکز تخصصی، مجهز و قابل‌اعتماد برای تشخیص و درمان انواع سرطان خون در استان گلستان هستید، کلینیک شفا گرگان یکی از بهترین گزینه‌هاست.
این کلینیک با بهره‌گیری از فناوری های نوین در حوزه‌ی رادیوتراپی و شیمی درمانی گرگان، توانسته جایگاه ویژه ای در میان مراکز درمان سرطان در شمال کشور پیدا کند. حضور پزشکان متخصص و باتجربه ای چون دکتر فیضی و دکتر باقری در این مجموعه، خیال بیماران را از نظر دقت تشخیص و اثربخشی درمان آسوده می‌سازد.
در کلینیک شفا گرگان، از جدیدترین روش های درمانی و داروهای روز دنیا استفاده می‌شود که این موضوع نقش مهمی در بهبود وضعیت بیماران و افزایش شانس موفقیت درمان دارد. همچنین، این مرکز نه‌تنها در مراحل پیشرفته بیماری، بلکه در شناسایی زودهنگام و پیشگیری نیز خدمات ارزشمندی ارائه می‌دهد.
سخن پایانی
سرطان های خون اگرچه زیر یک عنوان کلی قرار می گیرند، اما از نظر منشأ، رفتار، علائم و درمان بسیار متفاوت هستند. شناخت دقیق این تفاوت ها می تواند به تشخیص سریع تر، انتخاب روش درمان مناسب تر و افزایش شانس بقا کمک کند.
بدون دیدگاه