سیگار کشیدن سال ها است به‌عنوان یکی از مهم ترین عوامل مرگ و میر زودرس در جهان شناخته می‌شود. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، هر سال بیش از ۸ میلیون نفر بر اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می دهند که بخش قابل توجهی از این آمار به دلیل ابتلا به انواع سرطان است. ترکیبات سمی موجود در دود سیگار نه تنها بر دستگاه تنفسی تأثیر می‌گذارد، بلکه به مرور وارد جریان خون شده و عملکرد اندام های مختلف بدن را مختل می کند. در این مقاله به بررسی علمی رابطه سیگار کشیدن و سرطان، اثرات آن بر بدن، انواع سرطان های مرتبط، تأثیرات بر اطرافیان و همچنین اهمیت ترک سیگار در روند درمان بیماران سرطانی خواهیم پرداخت.
سیگار چگونه موجب بروز سرطان می شود؟
دود سیگار حاوی بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی است که دست‌کم ۷۰ مورد از آن ها به طور مستقیم سرطان زا شناخته شده اند. این مواد، از جمله نیکوتین، بنزن، تار و فلزات سنگین، موجب آسیب به DNA سلول ها می‌شوند. هنگامی که DNA دچار تغییرات جبران ناپذیر گردد، روند تقسیم سلولی از کنترل خارج شده و تومورهای سرطانی شکل می گیرند.
نیکوتین خود عامل اصلی سرطان نیست، اما با ایجاد وابستگی شدید، باعث می شود فرد به مصرف سیگار ادامه دهد و در نتیجه بدن او به طور مداوم در معرض مواد سرطان زا قرار گیرد. علاوه بر این، نیکوتین با تنگ کردن عروق و کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها، روند ترمیم سلولی را کند کرده و احتمال تشکیل تومور را افزایش می دهد.
تاثیر سیگار بر ریه ها و دستگاه تنفسی
ریه ها نخستین اندامی هستند که با دود سیگار در تماس مستقیم قرار می‌گیرند. برخی از اثرات مخرب سیگار بر ریه عبارت اند از:
-
التهاب مزمن و تولید بیش از حد مخاط: افراد سیگاری بیشتر به بیماری های تنفسی مانند برونشیت مزمن مبتلا می شوند.
-
فلج شدن مژک های تنفسی: مژک‌ها مانند فیلتر عمل می‌کنند و مواد خارجی را از ریه خارج می سازند. با مصرف سیگار، این مژک ها از کار افتاده و مواد سمی در ریه باقی می مانند.
-
تخریب آلوئول ها (کیسه های هوایی): این کیسه های کوچک وظیفه تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن را بر عهده دارند. تخریب آن ها منجر به بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و افزایش ریسک سرطان خواهد شد.
-
آسیب DNA سلول های ریه: مهم ترین عامل مستقیم برای بروز سرطان ریه.
سیگار و انواع سرطان های مرتبط
تحقیقات پزشکی نشان داده است که مصرف دخانیات با بیش از ۱۵ نوع سرطان مختلف در ارتباط مستقیم قرار دارد. مهم ترین آن‌ها عبارت اند از:
-
سرطان ریه (شایع ترین سرطان ناشی از مصرف دخانیات)
-
سرطان دهان و زبان
-
سرطان حنجره و حلق
-
سرطان بینی و سینوس ها
-
سرطان معده و مری
-
سرطان لوزالمعده و کبد
-
سرطان روده کوچک و بزرگ
-
سرطان کلیه و مثانه
-
سرطان دهانه رحم در بانوان
-
سرطان خون (لوسمی)
این سرطان‌ها معمولاً در مراحل پیشرفته شناسایی می‌شوند و درمان آن‌ها دشوارتر از سرطان‌هایی است که به دلایل دیگر ایجاد می‌شوند.
تاثیر دود دست دوم سیگار بر اطرافیان
شاید برخی افراد تصور کنند که تنها مصرف کننده سیگار در معرض خطر قرار دارد؛ در حالی که تحقیقات نشان داده است قرار گرفتن در معرض دود دست دوم سیگار (Passive Smoking) می‌تواند به همان اندازه خطرناک باشد.
-
کودکان در معرض دود سیگار بیشتر به عفونت های تنفسی و آسم مبتلا می‌شوند.
-
بانوان غیرسیگاری که با همسر سیگاری زندگی می‌کنند، ریسک بیشتری برای ابتلا به سرطان ریه و حتی سرطان سینه دارند.
-
افراد در معرض دود دست دوم، بیشتر دچار مشکلات قلبی-عروقی می‌شوند.
به همین دلیل سازمان‌های بهداشتی جهانی تأکید دارند که محیط‌های عمومی و خانوادگی باید کاملاً عاری از دود سیگار باشند.
اهمیت ترک سیگار در بیماران سرطانی
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان، حتی پس از دریافت تشخیص بیماری نیز به مصرف سیگار ادامه می‌دهند. این در حالی است که ترک سیگار تأثیرات مثبت قابل‌توجهی در روند درمان دارد:
-
افزایش اثربخشی درمان‌ها: شیمی‌درمانی و پرتو‌درمانی در افراد سیگاری اثربخشی کمتری دارند.
-
کاهش خطر عود سرطان: مصرف مجدد سیگار بعد از درمان، احتمال بازگشت سرطان را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
-
بهبود نتایج جراحی: بیماران غیرسیگاری کمتر در معرض عفونت، مشکلات ترمیم زخم و بستری طولانی قرار می‌گیرند.
-
افزایش کیفیت زندگی: ترک سیگار باعث بهبود عملکرد ریه، کاهش خستگی و افزایش توان جسمی می‌شود.
آیا سیگارهای الکترونیکی بی خطر هستند؟
برخی تصور می‌کنند که سیگار الکترونیکی یا ویپ‌ها جایگزین بی‌ضرری برای سیگار هستند. اما باید توجه داشت که این محصولات نیز حاوی نیکوتین و سایر ترکیبات شیمیایی هستند که می‌توانند سلول‌ها را تخریب کرده و احتمال بروز سرطان را افزایش دهند. هرچند میزان مواد مضر در آن‌ها کمتر از سیگار سنتی است، اما تحقیقات هنوز نشان می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از سیگارهای الکترونیکی با مشکلات ریوی و قلبی همراه خواهد بود.
راهکارهای طبیعی برای بهبود ریه پس از ترک سیگار
پس از ترک سیگار، بدن به تدریج شروع به ترمیم آسیب های ایجاد شده می‌کند. برخی روش های طبیعی می توانند به این روند کمک کنند:
-
ورزش منظم: افزایش ظرفیت ریه و بهبود گردش خون
-
نوشیدن مایعات کافی: کمک به دفع سموم از بدن
-
مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها: میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین C و E به کاهش التهاب کمک می‌کنند.
-
تنفس عمیق و یوگا: افزایش عملکرد دستگاه تنفسی
-
اجتناب از محیط‌های آلوده: دوری از دود، گرد و غبار و آلاینده‌های شیمیایی
پرسش های متداول درباره سیگار و سرطان
آیا همه افراد سیگاری به سرطان مبتلا می‌شوند؟
خیر. ابتلا به سرطان به عوامل مختلفی مانند ژنتیک، سبک زندگی و مدت زمان مصرف سیگار بستگی دارد. اما مصرف سیگار به‌طور قطع شانس ابتلا را چندین برابر افزایش می‌دهد.
آیا ترک سیگار بعد از سال‌ها فایده‌ای دارد؟
بله. حتی پس از ده‌ها سال سیگار کشیدن، ترک آن می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد و طول عمر فرد را افزایش دهد.
آیا مصرف سیگار در مقادیر کم بی‌خطر است؟
خیر. حتی یک نخ سیگار در روز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه و بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
نتیجه‌گیری
سیگار کشیدن بی‌شک یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای سلامت عمومی است. ارتباط مستقیم آن با سرطان‌های متعدد، به‌ویژه سرطان ریه، حنجره، دهان و مثانه، کاملاً اثبات شده است. علاوه بر این، دود سیگار نه‌تنها سلامت فرد مصرف‌کننده بلکه سلامت اطرافیان او را نیز به خطر می‌اندازد. خوشبختانه ترک سیگار در هر مرحله‌ای از زندگی می‌تواند فواید قابل‌توجهی داشته باشد و حتی در بیماران سرطانی موجب افزایش شانس درمان موفق شود. بنابراین اگر به فکر حفظ سلامت خود و عزیزانتان هستید، ترک سیگار بهترین تصمیمی است که می‌توانید بگیرید.
بدون دیدگاه