وقتی واژه “سرطان” به گوش می‌رسد، یکی از اولین مفاهیمی که ذهن بیماران و خانواده‌ها را درگیر می‌کند، «رادیوتراپی» یا پرتودرمانی است. روشی که شاید نامش کمی ترسناک به نظر برسد و سوالات زیادی را به‌دنبال خود بیاورد. یکی از رایج ترین دغدغه‌ها این است: آیا رادیوتراپی درد دارد؟ آیا باید منتظر درد یا ناراحتی در طول یا پس از جلسات باشیم؟
درک این نگرانی‌ها کاملاً طبیعی است. مواجهه با درمان های تخصصی مانند رادیوتراپی، بدون دانستن آنچه دقیقاً در بدن می‌گذرد، می‌تواند ترسناک باشد. اما دانستن واقعیت ها می‌تواند آرامش بخش باشد و از اضطراب‌های بی‌پایه جلوگیری کند. در این مقاله، با بیانی علمی، روشن و قابل فهم، به بررسی تجربه واقعی بیماران از رادیوتراپی می‌پردازیم و به این پرسش کلیدی پاسخ می دهیم که آیا در طول پرتودرمانی دردی احساس می‌شود یا نه؟
رادیوتراپی (پرتودرمانی) چیست و چگونه عمل می کند؟
رادیوتراپی نوعی درمان انواع سرطان است که در آن از اشعه های پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون برای نابودسازی سلول های سرطانی یا جلوگیری از رشد آن ها استفاده می‌شود. این اشعه ها دقیقاً به ناحیه درگیر تابانده می شوند تا بیشترین اثر را بر تومور و کمترین آسیب را بر بافت های سالم اطراف وارد کنند.
رادیوتراپی در گرگان به دو روش اصلی انجام می شود:
-
رادیوتراپی خارجی (External Beam Radiation): پرتودهی از دستگاهی خارج از بدن صورت می‌گیرد.
-
رادیوتراپی داخلی (براکی‌تراپی): مواد پرتوزا درون بدن بیمار و نزدیک به تومور قرار داده می‌شوند.
آیا در حین پرتودرمانی دردی احساس می شود؟
پاسخ کوتاه و قطعی این پرسش خیر است؛ خود فرآیند پرتودهی در رادیوتراپی به هیچ وجه دردناک نیست.
بسیاری از بیماران هنگام ورود به اتاق رادیوتراپی، این تصور را دارند که تابش اشعه ممکن است با احساس درد یا سوزش شدید همراه باشد، اما واقعیت علمی این است که در طول انجام پرتودرمانی، هیچ حس فیزیکی مستقیمی از ورود اشعه به بدن احساس نمی‌شود. دستگاه های رادیوتراپی اشعه را با دقت بالا و بدون تماس فیزیکی با پوست، به محل دقیق تومور هدایت می‌کنند. این فرآیند بی صدا، سریع و مشابه تصویربرداری با اشعه ایکس انجام می‌شود و معمولاً تنها چند دقیقه به طول می‌انجامد.
تنها موردی که برخی بیماران ممکن است به صورت خفیف تجربه کنند، احساس گرمای ملایم یا سوزش سطحی موقت در ناحیه تحت درمان است که بیشتر به دلیل واکنش پوستی بدن به تجمع تدریجی اشعه در طول جلسات متعدد است. با این حال، این احساس معمولاً خفیف، قابل تحمل و موقتی است و در اغلب موارد نیاز به درمان خاصی ندارد.
پس چرا برخی بیماران از درد صحبت می‌کنند؟
اگر خود رادیوتراپی درد ندارد، چرا بعضی از بیماران از درد، سوزش یا ناراحتی شکایت دارند؟ پاسخ در عوارض جانبی احتمالی پرتودرمانی نهفته است. عوارض رادیوتراپی معمولاً در طول جلسات پرتودهی یا چند روز بعد از آن ظاهر می‌شوند و به ناحیه ای که تحت درمان قرار گرفته بستگی دارند.
شایع‌ترین عوارضی که ممکن است با احساس درد همراه شوند:
-
تحریک پوست: پوست ناحیه تحت درمان ممکن است دچار قرمزی، خشکی، خارش یا سوزش شود. برخی بیماران آن را مشابه آفتاب سوختگی توصیف می‌کنند.
-
درد در ناحیه پرتودهی: به‌ویژه در درمان هایی که به استخوان ها، عضلات یا اندام های داخلی مربوط می‌شوند، دردهای موضعی یا عمیق ممکن است ظاهر شوند.
-
التهاب بافتی: پرتودرمانی ممکن است باعث التهاب در نواحی ای مانند گلو، مری، روده یا مثانه شود که احساس درد هنگام بلع، دفع یا ادرار ایجاد می‌کند.
-
خستگی شدید: گرچه این مورد درد مستقیم نیست، اما بی‌حالی و ضعف ناشی از رادیوتراپی می‌تواند تجربه فیزیکی شما را دشوارتر کند.
نکته مهم اینجاست که این دردها معمولاً موقتی هستند و می‌توانند با دارو، مراقبت های پوستی و رژیم غذایی مناسب مدیریت شوند.
آیا شدت درد پرتودرمانی در افراد مختلف متفاوت است؟
بله، تجربه رادیوتراپی کاملاً فردی است. عواملی که بر شدت یا بروز درد تأثیر می‌گذارند عبارتند از:
-
محل تومور
-
نوع سرطان و مرحله آن
-
سلامت عمومی بیمار
-
تعداد جلسات و دوز پرتودرمانی
-
واکنش بدن به اشعه
برخی بیماران ممکن است تنها با اندکی سوزش پوستی مواجه شوند، در حالی که برخی دیگر دچار التهاب های داخلی یا ناراحتی بیشتر شوند. پزشک متخصص پرتودرمانی همواره این موضوع را بررسی کرده و راهکارهای کاهش درد را به‌کار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: روش های قطعی درمان سرطان در سال ۱۴۰۴ در گرگان _ خبر خوش برای گلستانی ها
چگونه می توان درد ناشی از رادیوتراپی را کاهش داد؟
راهکارهای زیادی برای کاهش یا کنترل عوارض دردناک رادیوتراپی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
-
استفاده از کرم های ترمیم کننده پوست تجویزشده
-
نوشیدن مایعات زیاد و حفظ رطوبت بدن
-
اجتناب از پوشیدن لباس های تنگ در محل درمان
-
رعایت رژیم غذایی مناسب (به ویژه برای پرتودرمانی ناحیه شکم یا لگن)
-
استفاده از داروهای ضد التهاب یا مسکن طبق دستور پزشک
-
استفاده از کمپرس سرد یا گرم برای تسکین موضعی
-
استراحت کافی و دوری از استرس
همچنین مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت پوست و بافت ها و اعلام هرگونه درد یا تغییر غیرطبیعی بسیار مهم است.
چه زمانی باید نگران درد باشید؟
اگرچه بروز دردهای خفیف، موقت و موضعی در برخی بیماران تحت پرتودرمانی طبیعی تلقی می‌شود، اما در مواردی خاص، درد می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی تر باشد و نیاز به ارزیابی دقیق تری دارد. در صورت تجربه هر یک از علائم زیر، توصیه می‌شود در اسرع وقت با پزشک یا تیم درمانی خود مشورت کنید:
- بروز تاول های پوستی، زخم های باز یا التهاب شدید در ناحیه پرتودهی
-
احساس درد عمیق و مداوم در استخوان ها که با گذر زمان تشدید می شود
-
تب، لرز یا علائم عفونت همراه با درد
-
خون‌ریزی یا ترشحات غیرطبیعی از ناحیه درمان شده
-
مشکل در تنفس، بلع یا دفع که به صورت ناگهانی ظاهر شود یا رو به وخامت رود
در چنین شرایطی، پزشک معالج با بررسی شرح حال بیمار، معاینه بالینی و در صورت نیاز انجام آزمایش ها یا تصویربرداری های تکمیلی، علت بروز درد را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز خواهد کرد. تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی تر پیشگیری کند.
سخن پایانی
در پاسخ به پرسش «آیا رادیوتراپی درد دارد؟» باید گفت که خود فرآیند پرتودرمانی بدون درد است، اما ممکن است برخی عوارض جانبی با درجات مختلفی از درد یا ناراحتی همراه باشند. مهم تر از همه، این است که با شناخت عوارض احتمالی و مراقبت صحیح، می توان آن ها را کنترل یا حتی پیشگیری کرد. اگر در شرف آغاز رادیوتراپی هستید، نگران نباشید. با همراهی تیم درمانی، مراقبت های شخصی و روحیه مثبت، می‌توانید این مسیر درمانی را با کمترین مشکل طی کنید.
بدون دیدگاه